62 Dosya: İstanbul’un Cumhuriyet Dönemi Modern Mimarlık Mirası

DOSYA
İST
ANBUL
’UN CUMHURİYET DÖNEMİ MODERN MİMARLIK MİRASI

---

“... 1945, vaat ettikleri açısından, büyük bir 
keyifti, büyük bir neşeydi, yeni umutlardı. 
Artık önümüzde bir savaş tehdidi yoktu. 
Mimarlık mesleğinin önemini fark etmiştik 
veya sezinlemiştik. İstekliydik.”
Orhan 
Şahinler (Tercan ve Özbek Eren, 2014)
rhan Şahinler, mimarlık eğitimi alma kararı-
nı kendisiyle yapılan söyleşide yukarıdaki sözler-
le ifade eder ve II. Dünya Savaşı ile gölgelenen 
1930’lu yılların Cumhuriyet Türkiye’sini inşa 
etme umutlarının savaşın sona ermesi ile yeniden 
yeşeren, ‘
önünde savaş tehdidi olmayan
’, gelece-
ğe umutla bakılan ortamında mimarlık mesleğine 
ayrı bir önem atfeder. Şahinler, 1980 öncesinde 
İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi (bu-
günkü Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) 
başkanlığı yapmış, özellikle 1950’li yıllardan son-
ra kazandığı yarışmalar ve inşa ettiği yapılar ile 
Türkiye modern mimarlık tarihinin hem eğitim 
hem uygulama alanında etkin rol almış bir mima-
rıdır. Bu makalede
1
1945 yılında umutla başladı-
ğı söylenebilecek İstanbul Devlet Güzel Sanatlar 
Akademisi Yüksek Mimarlık Bölümü’ndeki eği-
timinin ardından mimarlık faaliyetlerini her iki 
alanda da sürdüren Prof. Şahinler’in mesleki pra-
tiğine, Türkiye’deki modern mimarlık literatürü-
ne katkısına değinilecektir. Özellikle Şahinler’in 
İstanbul’un iki kıyısında bulunan erken dönem 
işlerinden İstanbul Ticaret Odası ve Üsküdar Va-
pur İskelesi yapılarına odaklanılarak, yapıların –
mimarın kendi sözleriyle– ‘kırgınlık’ ve ‘ilgisizlik’ 
ile sonuçlanan süreçleri değerlendirilecektir.
Türkiye’de XX. yüzyılda inşa edilmiş modern 
mimari eserlerinin sayıca az olmalarına rağmen 
yeterince korun(a)madıklarını söylemek yanlış 
olmayacaktır. Bunun önemli nedenlerinden bi-
rinin, söz konusu döneme ait yapıların miras de-
ğeri taşımadığı kanısı olduğu konu ile ilgili ça-
lışmalarda ısrarla dile getirilir. Türkiye’de sıklıkla 
karşılaşıldığı gibi, söz konusu dönem yapılarına 
ait koruma bilincinin yeterince gelişmediği, mo-
dern mimarlığın miras olarak kabulünün hâlâ 
sorunlu bir alan olduğu söylenebilir.
2