|
8-Tema
İlim sırları sheksiz.
Óz betinshe jumıs ushın ádebiyatlar
1.Jańabaeva G. Adamnıń estetikalıq mádeniyatı. Bilim 1990.
2.Berdimuratov E.. Házirgi qaraqalpaq tili. Leksikologiya, Bilim, 1994.
3.«Qaraqalpaqstan jasları» gazetası
4.Berdimuratov E. Dawletov A. Ulıwma til bilimi. Nókis 1990
5.Qaraqalpaq tili. Mektepler ushın arnalǵan sabaqlıq. 2000, 2001, 2002.
6Ózbekstan tariyxı. 10-11-klass ushın arnalǵan sabaqlıq. Nókis, 2000
7.Sayımbetov O. Sultanova K. avtorlar jámááti. Qaraqalpaq tiliniń ámeliyatı. 2004 j.
23-tapsırma. Ádebiyatlardan tómendegi sorawlarǵa juwap tabıń.
1.Uslub degenimi ne?
Juwap: Usıl — tildiń insan iskerliginiń arnawlı bir tarawı menen baylanıslı wazıypalarına kóre ajratılıwı. Kisiler iskerliginiń barlıq tarawlarında baylanıs qılıw processinde tildegi leksik, frazeologik, grammatik hám fonetikalıq qurallardı tańlaw hám isletiwde birbirlaridan málim dárejede parıq etedi. Putkil xalıq tili sheńberinde til qurallarınıń bunday tańlap alınıwı sóylewdiń xilmaxil kórinisleriniń payda bolıwına alıp keledi. Sóylew Usıl tildiń wazıypası menen tikkeley baylanıslı boladı. Sol sebepli de olar wazıypalıq (funksional ) uslub. dep júritiledi. wazıypalıq Ol. degende, tilden parıq etetuǵın qanday da óz aldına zat túsinilmeydi, anıq bir kórkem ádebiyatqa baylanıslı til quramı ishinde qaralatuǵın, ayriqsha qásiyetleri, xizmet etiw sheńberi menen óz-ara parıq etip turatuǵın járdemshi sistema túsiniledi.
2.Óz qánigeligińiz boyınsha qaraqalpaqsha ilimiy maqala jazıń.
Logopediya (logos hám yun.paideia — tárbiyalaw, oqıtıw ) — ped.páni tarmaǵı ; sóylewsagi kemshilik (tutlıǵıw, til rawajlanbaǵanlıǵı, oqıw hám jazıw daǵı nuqsanı hám basqalar ) sebepleri, olardıń aldın alıw, ońlaw jolların hám de sóylew iskerligi aynıwı mexanizmleri, belgilerin arnawlı tálim hám tárbiya jardeminde úyrenedi. Sóylew degi kemshiliklerdi ońlaw máseleleri daslep 17-asirde Evropa mámleketlerinde surdopedagogikaga tiyisli ilimiy jumıslarda izertlew etila basladı. 19 -ásir dıń 2-yarımınan bul tarawǵa ǵárezsiz túrde, biraq medicina kózqarasınan yondoshiddi. Az-azdan sóylew fa-oliyatining tábiyaatı haqqındaǵı ilimiy oyda sawlelendiriw kengaya barıp, logopediya. baǵdarı tupten ózgerdi, pedagogikalıq mazmun birinshi orınǵa qoyılatuǵın boldı.
20 -asrga kelip logopediya ǵárezsiz pán retinde qáliplesti, onıń maqset hám wazıypaları, metodikalıq tiykar hám principlerı, basqa pánler menen baylanısı máseleleri islep shıǵıldı. Zamanagóy logopediya mektepge shekem jas daǵı balalar logopediya si, mektep jasındaǵı balalar logopediya si, óspirimler hám úlken jasdaǵılar logopediya siga bólinedi.
Logopediyadıń tiykarǵı maqseti sóylewinde nuqsanı bar shaxslardı oqıtıw, tárbiyalaw hám qayta tárbiyalawdıń ilimiy tiykarlanǵan sistemasın islep shıǵıw, sonıń menen birge, sóylew nuqsanınıń aldın alıwdan ibarat esaplanadi.
Logopediya pán retinde úlken teoriyalıq hám ámeliy áhmiyetke iye bolıp, ol tildiń, sóylewdiń social mánisi, balanıń aytılıwı, leksik-grammatik basqarıw princpıı, oylawı hám pútkil ruxiy iskerligi ajıralmas baǵlıqlıǵı menen belgilenedi.
Logopediyanıń tiykarǵı wazıypaları : sóylew aynıwınıń túrli formalarında sóylew iskerligi ontogenezini úyreniw; sóylew buzılıwlarınıń keń tarqalǵanlıǵı, kelip shıǵıw sebepleri, mexanizmleri, dúzilisi, belgileri hám dárejelerin anıqlaw ; sóylewiy iskerligi buzılǵan balalardıń óz-ózinen hám qandayda bir maqsetke qaratılǵan rawajlanıw dinamikasın, sonıń menen birge, chutkiy hálsizlikti olardıń shaxs retinde jetiwuviga, psixik rawajlanıwına, túrli kórinistegi xızmetlerin kórinetuǵın etiwge, ózlerin tutıwlarına tásirin aniklash; rawajlanıwda hár qıylı ayırmashılıqlar bolǵan balalarda (esitiw, kóriw, pikirlew qábileti hám de tayansh-háreket apparatınıń aynıwı hallarında ) sóylewdiń qáliplesiwi hám buzılıwları qásiyetlerin úyreniw; sóylew buzılıwlarınıń pedagogikalıq diagnostikası metodların islep shıǵıw ; sóylew buzılıwların tártipke salıw ; sóylew aynıwın saplastırıw principlerı, differensiyalashgan metod hám quralların islep shıǵıw ; sóylew aynıwınıń aldın alıw metodların jetilistiriw; logopedik járdemdi shólkemlestiriw máselelerin islep shıǵıw. Logopediyanıń joqarıda kórsetilgen wazıypalarında onıń teoriyalıq hám ámeliy baǵdarları belgilep berilgen.
Logopediya teoriyalıq baǵdarı sóylew degi buzılıwlardı úyreniw, onıń sebeplerin aniklash, aldın alıw hám ońlawdıń ilimiy tiykarlanǵan metodların islep shıǵıw, ámeliy baǵdarı bolsa áne sol metodlardı tezirek qollanıw etip, usı kemshilikler hám olardı keltirip shıǵaratuǵın sebeplerdi saplastırıwdan ibarat. L. dıń teoriyalıq hám ámeliy wazıypaları bir-biri menen bekkem baylanıslı.
3.Tezis jazıń
Balalar ushın mektep táliminiń baslanǵısh dáwirdiń tiykarǵı waziypası sawatlılıqtı ózlestiriw bolıp tabıladı. Jazba sóylewdi ózlestiriw ushın fonetikalıq hám fonemik processlerdiń qáliplesiw dárejesi hám balanıń leksik hám grammatik dúzilisi zárúrli bolıp tabıladı. Dawıslı aytılıw, sóylewdiń fonemik hám leksik hám grammatik rawajlanıwındaǵı kemshilikler jazıwda azı-kóbi anıq ańlatpasın tabadı, bul geyde diktantlardagi sozılmalı qáteler xarakterin aladı. Maqset: Dawıslardı tuwrı aytıw ushın artikulyatsiya shınıǵıwlarınan paydalanıw wazıypalar : 1. Artikulyatsiya apparatın úyreniw 2. Sóylew buzılıwlarınıń túrli formalarında sóylew iskerligin úyreniw 3. Sóylew iskerligi buzılǵan balalardıń jóneltirilgen rawajlanıw dinamikasın anıqlaw 4. Usıllardı islep shıǵıw. sóylew buzılıwların saplastırıw ushın 5. Sóylew buzılıwlarınıń aldın alıw usılların jetilistiriw 6. Sóylew shınıǵıwların sistemalastırıw Logopediyaning bul wazıypalarında da teoriyalıq, da ámeliy jónelisler belgilenedi. Onıń teoriyalıq tárepi - sóylew buzılıwların úyreniw hám olardı aldın alıw, anıqlaw hám saplastırıwdıń dálillerge tiykarlanǵan usılların islep shıǵıw. Ámeliy tárep - sóylew buzılıwlarınıń aldın alıw, anıqlaw hám saplastırıw. Sóylew terapiyası tásiriniń tiykarǵı baǵdarı dawıslardı aytıwdı rawajlandırıw, onıń buzılıwların ońlaw hám aldın aldılarr.
4.Gazeta-jurnallardan ilimiy maqala tańlap pikir jazıń
5.Qálegen maqala boyınsha ilimiy pikir jazıwdı úyreniń.
Do'stlaringiz bilan baham: |
