|
26-shınıǵıw. Teksttegi tayanısh sózlerdiń mánilerin túsindiriń. Tekst tiykarında sorawdarǵa juwap beriń.
Ózbekstan Respublikasınıń Konstitutsiyası 1992-jılı 8-dekabr`de xalqımızdıń ótmish miyrası hám qádiriyatlarımızdıń jarqın belgisi sıpatında jarıqqa shıqtı. Tiykarǵı nızamımızdıń ózine say belgileriniń biri sonda, onda biybaha milliy qádiriyatlarımız óz sáwleleniwin tapqan. Mine, bir neshe jıllardan berli, tap usı kúndi xalqımız ulıwmaxalıqlıq bayram sıpatında bayramlap kelmekte. Bul Konstitutsiya insan húqıqları hám mámleket ǵárezsizligine sadıqlıq, Ózbekstan puxaralarınıń tınısh turmıs keshiriwin támiynlew sıyaqlı maxsetlerdi gózleydi.
Konstitutsiya mámleketimizdiń tiykarǵı nızamı bolıp, eń joqarı yuridikalıq kúshke iye bolǵan hújjet.
Konstitutsiya konstitutsiyalıq dúzim tiykarları, mámleket dúzilisi, mámlekettiń basqarıw túrleri, insanannıń huqıqları, olardıń erkinlikleri hám minnetleri, mámleket organların dúziw tártibi h.t.b. belgilep beredi. Konstitutsiya normaları menen jámiyettegi siyasiy-ekonomikalıq baylanısdal bekkemlenedi.
Ózbekstan Respublikasınıń Konstitutsiyası 1992-jılı 8-dekabr`de Oliy Majlis tárepinen qabıl etilgen. Sol kúni ulıwma xalıqlıq bayram dep belgilengen. Konstitutsiya kirisiw, altı bólim, 26 bap, 128 statiyadan ibarat.
Tayanısh sózler: Konstitutsiya, huqıq, ǵárezsizlik, nızam, tınıshlıq, puxara, hújjet, erkinlik, wazıypa, mámleketti basqarıw h.t.b.
Konstituciya (latınsha : constitutio — „tuzilish“, „tuzuk“) — bul mámlekettiń tiykarǵı nızamı. Ol mámleket dúzilisin, húkimet hám basqarıw shólkemleri sistemasın, olardıń kepilligi hám de qáliplestirilish tártibi, saylaw sisteması, puqaralardıń huqıq hám erkinlikleri, sonıń menen birge, sud sistemasın belgilep beredi. Konstitutsiya barlıq ámeldegi nızamlardıń hasası esaplanadı.
Huqıq — mámleket tárepinen belgilengen yamasa tastıyıqlanǵan umum májburiy social normalar sisteması. Ol huqıqıy munasábetler hám puqaranıń mámleket tárepinen bekkemlenetuǵın, kepillik beriletuǵın hám qáwipsizlik etiletuǵın tiykarǵı huqıqların óz ishine aladı.
Ǵárezsiz mámlekettiń ishki hám sırtqı jumıslarda basqa mámleketliklerge ǵárezli bolmay iskerlik kórsetiwi. Ǵárezsiz principlerıge ámel etiw mámleketlikleraro óz-ara munasábetlerde jetekshi, húkimran qaǵıyda bolıp tabıladı. Hár bir mámlekettiń ǵárezsizligin tán alıw óz-ara tınıshtotuv jasawdıń principlerinen biri bolıp tabıladı. Ol BMT Ustavi hám xalıq aralıq shártnamalar hám deklaratsiyalart bekkemlenip qoyılǵan
Nızam (huqıqta ) — insan, jámiyet hám mámleket mápleri kózqarasınan eń zárúrli esaplanatuǵın social munasábetlerdi bekkemlew, rawajlandırıw hám tártipke salıw quralı.
Tınıshlıq, xalıq aralıq tınıshlıq — xalıqlar hám mámleketlikler ortasında zorlıq isletmesten tashki siyasat aparıwǵa, óz moynına alǵan minnetlemelerdi orınlawǵa hám ádetde, xalıq aralıq shártnamalarda bekkemlenip qoyılǵan minnetlemelerge ámel etiwge tiykarlanatuǵın munasábetler: mámleketlikler ortasında uyımlastırılǵan qurallı gúres (yaǵnıy urıs ) dıń joq ekenligi.
Hújjet — keń mániste — maǵlıwmatlar belgilengen materiallıq buyımlar (qaǵaz, kinoplyonka, fotoplyonka, magnitofon lentasi, perfokarta hám basqalar ). H. tekst, suwret, dawıs hám basqalardan iybe-rat bolıwı múmkin.
Erkinlik — kisiniń óz qálewi boyınsha jumıs tutıwı. Erkinlik túsinigi huqıqtanıw, siyasatshunoslik, etika, estetika sıyaqlı social bilim tarawlarında keń isletiledi. Mısalı, hújdan erkinshegi, sóz erkinshegi, baspasóz erkinshegi hám taǵı basqa. Erkinlik — boshboshdoqlikni emes, jámiyettegi arnawlı bir tártipti ańlatadı.
Sorawlar.
1.Ózbekstan Respublikasınıń Konstitutsiyası qashan hám qalay payda boldı.
Ózbekstan Respublikasınıń Konstitutsiyası 1992-jılı 8-dekabr`de xalqımızdıń ótmish miyrası hám qádiriyatlarımızdıń jarqın belgisi sıpatında jarıqqa shıqtı.
2.Konstitutsiyada neler óz sáwleleniwin tapqan?
Tiykarǵı nızamımızdıń ózine say belgileriniń biri sonda, onda biybaha milliy qádiriyatlarımız óz sáwleleniwin tapqan.
3.Konstitutsiya nelerge kepillik beredi?
Konstitutsiya konstitutsiyalıq dúzim tiykarları, mámleket dúzilisi, mámlekettiń basqarıw túrleri, insanannıń huqıqları, olardıń erkinlikleri hám minnetleri, mámleket organların dúziw tártibi h.t.b. belgilep beredi. Konstitutsiya normaları menen jámiyettegi siyasiy-ekonomikalıq baylanısdal bekkemlenedi.
4.Konstitutsiyada qanday maxsetler gózlengen?
Bul Konstitutsiya insan húqıqları hám mámleket ǵárezsizligine sadıqlıq, Ózbekstan puxaralarınıń tınısh turmıs keshiriwin támiynlew sıyaqlı maxsetlerdi gózleydi.
5.Konstitutsiya ne hám ol qanday kúshke iye?
Konstitutsiya mámleketimizdiń tiykarǵı nızamı bolıp, eń joqarı yuridikalıq kúshke iye bolǵan hújjet.
6.Konstitutsiya neshe bólim, neshe bap, neshe statiyalardan turadı?
6bólim,26-bap,128-statya
Do'stlaringiz bilan baham: |
