6-sinf Tarix 6-“G”

Tashkiliy qism:

Salomlashish. Davomat. Dunyo yangiliklari.

O’tilganni so’rash: Savol-javob.

1. 
   Buxoro viloyatida miloddan avvalgi 2-mingyillikda yashagan chorvadorlar va dehqonlarning manzilgohi qaysi?
   
2. 
   Jarqo’ton manzilgohi bundan necha yil oldin paydo bo’lgan?
   
3. 
   “Eneolit” so’zining ma’nozini bilasizmi?
   
4. 
   Eneolit davrida O’rta Osiyoning janubida nima vujudga keldi?
   
5. 
   Kulolchilik charxi va g’ildirak qaysi davrda ixtiro qilindi?
   

Yangi mavzu: “Klaster” metodi.

Temir asriga o’tish davrida O’rta Osiyo



Temirdan foydalanish. Odamlar mis va bronzaga ishlov bergan davrlardan ko‘p asrlar o‘tib, temirdan mehnat qurollari yasash imkoniyati paydo bo‘ldi. Bu jarayon ancha sermashaqqat bo‘lgan, negaki temir misdan ko‘ra ancha yuqori haroratda (1500°C) eriydi. Ammo temir mis va bronzaga nisbatan qattiqroq edi.

Temirdan birinchi bo‘lib Kichik Osiyodagi xettlar (mil. avv. XIV–XIII asrlar), so‘ngra qo‘shni mintaqalardagi (Mesopotamiya, Eron, Kavkazorti) xalqlar foydalana boshlaganlar. Temir buyumlarning tarqalishi sekinlik bilan borgan. Sof temir tabiatda kamyob metal bo‘lgani uchun undan dastlab zeb-ziynat buyumlari yasashda foydalanishgan. Shunday buyumlar Misr fi r’avni Tutanxamon maqbarasidan va Kavkazdagi Maykop qo‘rg‘oni yodgorligidan topilgan.

Mehnat qurollarining temirdan yasalishi eng avvalo, dehqonchilikning rivojiga ta’sir qildi. Temir omoch va boltalar paydo bo‘ldi. Bu mehnat qurollari katta maydonlarda dehqonchilikning rivojlanishiga imkon yaratib berdi. Miloddan avvalgi IX-VIII asrlarda temirdan yasalgan ilk mehnat qurollari O‘rta Osi yodan ham topilgan.