6-sinf. Ona tili 1-dars. O‘zbekistonda davlat tili va boshqa

Ko`rdim.
O`TIBDO`:
10.X.2016.

Ona tili. 6-sinf.

HARAKAT VA HOLAT FE’LLARI
Darsning maqsadi:

1. 
   O‘quvchilarga harakat va holat fe’llari haqida bilim berish.
   

2. 
   O‘quvchilarda san’atga muhabbat uyg‘otish va ularga nutq odobini o‘rgatish.
   

3. 
   O‘quvchilarda mustaqil fikrlash va xulosa chiqarish ko‘nikmalarini shakllantirish.
   

Darsning metodi: suhbat, induktiv usul. 
Darsning jihozi:

1. 
   6-sinf ona tili darsligi.
   

2. 
   «Fe’lning ma’noviy turlari» nomli ko‘rgazma.
   

Darsi o‘tilgan mavzuni mustahkamlovchi va yangi mavzuga oid quyidagi savollar asosida muammoli vaziyat yuzaga keltirish bilan boshlanadi:

1. 
   Fe’llar ma’nosiga ko‘ra qanday turlarga bo‘linadi?
   

2. 
   Holat deganda nimani tushunasiz? Holat fe’llari deganda-chi.
   

3. 
   Siz harakat, harakat fe’llari deganda nimalarni tushunasiz. 
   Deyarli barcha o‘quvchini savollar doirasida fikr  bildirishiga erishishga harakat qilinadi.
   

Savollarga berilgan javoblarni eshitish bilan bir qatorda mavzuga oid topshiriqlar ham bajartiriladi.
l-topshiriqqa ko‘ra sarg‘aydi va bo‘yamoq fe’llarning ma’nolari qiyoslanadi: O‘quvchilarga yo‘naltiruvchi savollar berish bilan o‘qituvchi yordamlashadi:
1 .Qanday ma’no anglatadi?
Sarg‘aydi so‘zi «sariq tus oldi» degan ma’noni bildiradi, holatni bildiruvchi fe’l; bo‘lmoq so‘zi ko‘p ma’noli bo‘lib «yuz bermoq, o‘tmoq, kechmoq» kabi ma’nolarni anglatadi.
2-topshiriqqa ko‘ra silkindi, qimirlamoq. o‘ylandi fe’llari izohlanadi.
So‘ng muammoli savollarga berilgan javoblar umumlashtiriladi hamda mavzuni tushuntiriladi.
86-mashq shartiga ko‘ra fe’llar harakat va holat fe’llariga ajratiladi.
Namuna:

Harakat fe’llari	Holat fe’llari
o‘tmoq	G`azablantirmoq

87-mashqni «Topqirlar va zukkolar bahsi» tarzida bajarish mumkin.Bunda «Topqirlar» guruhi harakat fe’llarini, «Zukkolar» guruhi holat fe’llarini ko‘chirib yozadi.

88-mashqdagi topshiriqqa ko‘ra o‘quvchilar ajratib ko‘rsatilgan so‘zlarning ma’nodoshlarini topadilar.
Namuna: bo‘sh-xoli, tekkan-siypalagan kabi.
89-mashqdagi Yusuf Xos Hojibning nutq odobiga oid hikmatli bayti quyidagi savollar asosida o‘quvchilar tomonidan izohlanadi:

1. 
   Baytning nasriy mazmuni qanday?
   

2. 
   She’riy parchada qanday g‘oya ilgari surilgan?
   

Omonlik tilasang cigar sen o‘zing, Tilingdan chiqarma yaroqsiz so‘zing.
O‘quvchilarning javoblarini quyidagicha umumlashtiriladi: O‘z atrofidagilar bilan inoq, do‘st, yaqin bo‘lishni, ulardan ozor chekishni xohlamagan inson ig‘vo, hasad ma’nosidagi so‘zlarni so‘zlamasligi, doimo shirin, mazmunli va ma’noli so‘zlashi lozim. Xalqimiz «Shirin so‘z-jon ozig‘i» deb bejiz aytmagan.
₍ Bu fikrlarni hayotiy dalillar bilan tushuntirish asosida o‘quvchilarga nutq odobi borasida ibrat sabog‘ini beriladi.
90- mashq shartiga ko‘ra «Mehnat baxt keltiradi» mavzusida matn tuzish va undagi fe’llarni izohlash uyga vazifa sifatida topshiriladi.