6-sinf geografiya

Qiziqarli ma’lumotlar


Bilasizmi turli sifatlari jihatidan alohida ajralib turadigan yer yuzasidagi 10 ta vulqon qatoriga quyidagilar kiradi:
1. Yer yuzasidagi eng yaqin borish mumkin bo’lgan harakatdagi vulqon Indoneziyaning Yava orolidagi Bromo vulqoni bo’lib, uning balandligi 2614 mettr va 1804-yildan beri haraktda. Qiziqarli tomoni shunchaki, uni tomosha qilishga ishtiyoqmandlar vulqon krateriga bevosita 245 ta beton pog’onadan iborat zinapoya orqali chiqib borish mumkin.
2. Dunyodagi eng baland harakatdagi vulqonlardan biri- Kotapaxi Ekvador davlatida joylashgan bo’lib balandligi 5897 metr U 1532-yildan beri harakatda bo’lib, 1877-yilda undan otilgan lava oqimi vulqondan 240 km uzoqlikdagi qishloqqa yetib borgan.
3. Salvadordagi Isalko Vulqoni dunyodagi eng faol vulqon hisoblanadi. Uning balandligi 1885 metr va 1770-yildan beri harakatda. O’ziga xos tomoni shundaki vulqon xar 8 daqiqada otilib turadi so’ngi 200 yil mobaynida uning 12 mln martadan ko’p otilgani kuzatilgan Otilgan lava oqimi dengizdan ko’rinib turgani uchun dengizchilar vulqonni ,,Vulqon-mayoq’’ deb ham atashadi.
4. Rossiyaning Saxalin viloyatidagi Onekotan orolidagi Krenesin vulqoni dunyoda mavjud Vulqon ichidagi eng katta vulqon dir Uning balandligi 1326 metr va 1952-yildan beri harakatda uning etiborli tomoni shundaki vulqon deametri 7 km va 900 metrli qoya devor bilan o’ralgan halqasimon ko’l o’rtasida joylashgan Go’zalligi va tuzulishining o’ziga hosligiga ko’ra ushbu obyektni dunyoni sakkizinchi mo’jizasi ham deb atashadi
5. Meksikadagi Popakatepatel vulqoni vulqoni dunyodagi ,,eng muqaddas’’ vulqon sanaladi. Uning balandligi 5452 metr bo’lib 5000 yildan beri harakatda. Qadimgi asteklarning afsonalariga ko’ra vulqon jasur jangchi popakatepatel tomonidan uning qallig’i malika Istaksiuatlga atab yaratilgan piramida bo’lib, yigit uning tepasida mash’al ko’tarib malikaning uyqusini abadiy yoritib turadi.
6. Gavayi orolidagi Kilauea vulqoni 1247 mert balandlikda bo’lib kraterining kattaligi bo’yicha sayyoramizda eng katta hisoblanadi. Undagi kraterni diametri 4.5 km va chuqurligi 230 metr krater ichida Galemau-mau nomli lavali ko’l qaynab yotadi.
7. Italiyaning Sitsiliya orolidagi Enta vulqoni kraterlarning ko’pligi jihatdan ajralib turadi.Vulqon yevropadagi eng baland va faol bo’lishi bilan bir qatorda ushbu vulqon 400 dan ortiq kraterga ega bo’gani bois rekord hisoblanadi. Etna grekchada Olov degan ma’noni bildiradi, afsonalarga ko’ra vulqon ichida Gefestning temirchilik ustahonasi bo’lib, u bosqonni bosganda vulqon olov purkar ekan.
8. AQSH ning Vashington shtatidagi Sent-Xelens vulqoni (2250m) Dunyodagi eng tez o’sayotgan vulqon hisoblanadi. Uning g’arbiy qismidan doimiy ravishda lava otilib turadi.Yer yuzasida lava qotishi natijasida vulqon kun davomida 1-1.5 metrga o’smooqda.
9. Rossiyaning Kamchatga yarim orolidagi Klyuchevskaya sopkasi dunyodagi eng balang konusga ega bo’lgan vulqondir U 83 ta qo’shimcha konusga ega bo’lishiga qaramasdan asosiy sopkasi konusi maftunkor ravishda viqor bilan ko’tarilib turadi.
10. Bir necha yuz yilda bir marta otiladigan Yaponiyaning Honsyu orolidagi Fudziyama vulqoni(3376m) Dunyodagi eng tinch vulqon hisoblanadi u so’ngi bor bundan 300 yil oldin 1707-yilda otilgan bo’lib natijada Tokiyo ko’chalari 15 sm kul bilan qoplangan edi.