6-sinf Fizika Sana: “A” 201 y. “B” 201 y. “V” 201 y. Darsning mavzusi: Kirish

Darsning maqsadi :

• 
  Talimiy maqsad: Bosim deb ataladigan fizik kattalik xaqida tushuncha berish, bosimni texnikada, turmushda va boshqa soxalarda ishlatilishini o’rganish, masala yechish ko’nikmalarini rivojlantirish.
  
• 
  Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarni tabiatga bo’lgan muhabbatini o’yg’otish, Tabiatni asrab avaylashga o’rgatish.
  
• 
  Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish,nutq madaniyatini o’stirish.
  

II.Dars turi: Maruza

II.Dars jixozi: Rasmli plakatlar,gidravlik pres

IV. Darsning xronologik tuzilishi:

№	Dars bosqichlari	Vaqt
1	Tashkiliy qism	3
2	O’tilgan mavzuni so’rash	10
3	Yangi mavzuni tushuntirish	15
4	Darsni mustaxkamlash	10
5	O’quvchilarni baxolash	5
6	Uyga vazifa.	2

Darsning borishi

1.Tashkiliy qism: O’quvchilarni darsga jalb qilish. Salomlashish.Yuqlama qilish.Dunyo yangiliklaridan xabardor qilish

2. O’tilgan mavzu bayoni: Takrorlash

3.Yangi mavzuning bayoni:

Yangi mavzuni o’rganishdan oldin o’quvchilaga o’tmas pichoq qaychi berib biror narsani kesib yoki qirqish tavsiya qilinadi. Natijaning sababini aniqlash maqsadida aqliy xujum uyushtiriladi “Aqliy hujum “ natijasuda kuch tasiri

1. 
   Kuch kattaligiga
   
2. 
   Kuch tasir etayotgan yuzaga qanday loyiqligi aniqlanadi. Bosim tushunchasi kiritiladi.
   

Bosim = yoki p =

Biligi 1 paskal = o’rganiladi.
Bosim kuchi har doyim yuzaga perpendikulyar yo’nalgan bo’ladi.

Suyuqlik va gazlarga berilgan bosim suyuqliva gazning har bir nuqtasida o’zgarishsiz auzatiladi. Paskal qonunini amalda qo’llanilishini ko’rsatish maqsadida gidralik pres o’rganiladi, girav bu presda.

Quyidagi tajribani o'tkazib ko'ring. Iste'molda bo'lgan bir marta ishlatiladigan shpris va bolalar puflaydigan sharni oling. Sharni puflab shishiring. Shpris sgnasini sharchaga sanchib oling. Teshikchani barmog'ingiz bilan berkitib, yana sharchani puflab shishiring va ignani sanchib oling. Bu ishni bir necha marta takrorlang. Sharcha ichiga suv quyib, og'zini ignasi olingan shprisga kiydiring. Shpris porshenini asta-sekin bosing. Bunda shar ichidagi bosim ortadi. Sharcha teshikchalarining barchasidan suv otilib chiqa boshlaydi. Tajribani sharcha ichiga tutun kiritib takrorlansa, shunga o'xshash hodisani kuzatish mumkin Demak, porshen orqali berilgan bosim suyuqiik yoki gazda faqat porshen yo'nalishida emas, balki hamma tomonga uzatilar ekan. Bu qonuniyatni 1653-yilda fransuz olimi Blez Paskal o'rgangan. Qonun quyidagicha ta'riflanadi.

Suyuqiik va gaz o'ziga berilgan tashqi bosimni hamma tomonga o'zga- rishsiz uzatadi.

Suyuqiik yoki gaz o'ziga berilgan tashqi bosimni uni tashkil qilgan zarrachalari orqali uzatadi. Zarrachalar bosimni uzatishi uchun ular harakatda bo'lishi kerak. Haqiqatan ham ko'pgina hodisalar (havoda hidning tarqalishi, suvda siyohning erishi) suyuqiik va gaz zarrachalarining harakatda ekanligini tasdiqlaydi. Zarrachalar harakati tufayli idish devorlariga urilib, ichki bosimni hosil qiladi Ichki bosim uchun Paskal qonuni quyidagicha ta'riflanadi,

Og'irlik kuchini hisobga olmaganda, suyuqiik yoki gaz zarrachalarining idish devorlariga bergan bosimi hamma yo'nalishda bir xil bo'ladi.

Paskal qonunidan texnikada keng foydalaniladi. Barcha avtomobillarda, poyezdlarda qo'llaniladigan tormozlash sistemasida, yer qazuvchi, yuk ortuvchi traktorlarda gidravlik press deb ataluvchi qurilma prinsipi qo'llaniladi.