6-sinf. Botanika 7-dars: gul

Ko‘sak mevalar bir nechta mevabargdan tashkil topgan. Urug‘ pishgandan keyin chokidan ochiladi. G‘o‘za, lola, bangidevona, chuchmoma va boychechakning mevasi ko‘sak mevaga kiradi.

No‘xat, mosh, loviya, burchoq va oq akatsiya dukkak mevali o‘simliklardir. Dukkak chetlari bir-biriga qo‘shilib ketgan meva bargchalardan iborat. Meva yetilgan vaqtda ikki pallaga ajraladi. Har bir pallaga ichki tomondan urug‘lar yopishib turadi. Pallalar orasida to‘siq bo‘lmaydi.

Karam, qurttana, rediska, turp kabi o‘simliklarning mevasi dukkakka o‘xshasa-da, lekin orasida to‘sig‘i borligi bilan ulardan farq qiladi. Bunday mevalar qo‘zoq va qo‘zoqcha deyiladi.

Ayrim (zarang, qayrag‘och va shumtolga o‘xshash) manzarali daraxtlarning mevasi qanotchali bo‘ladi. Shuning uchun ular qanotchali meva deyiladi. Ayniqsa, bahorda terakning urug‘chi tuplari mevasi pishgan vaqtda undan ajralib chiqqan paxta bilan o‘ralgandek tuyuladi va uchib yuradi. Aslida esa bir tutam tuklari orqali mevasi uchib yuradi. Bunday mevalar uchma meva deyiladi.

«Terak allergiya kasalligiga duchor qiladi, shuning uchun uni ekmaslik kerak» degan fikr ham mavjud, bundan xoli bo‘lish uchun terak xalqimiz sevib o‘stiradigan yog‘ochbop daraxt ekanligini e’tiborga olib, uni (mevasi uchmasligi uchun) urug‘chili emas, balki changchili qalamchalardan ko‘paytirish kerak.