6-расм. Гит – Гидравлик индикатор тарозиси принципли тархи

Қудуқни қазиш чуқурлиги ошган сари ва ўтиш тезлигининг тезлашиши, бурғининг ўқий юкланишига таъсир этувчи бурғилаш насоси босими РН, бурғининг айланиш тезлиги (n), айланиш моменти М, ювиш суюқлиги сарфи Q, механик ўтиш тезлиги VM –га бўлган талаб ошади.

Бурғилаш ишларини назорат қилиш асбобларидан бири бу гидравлик индикатор тарозидир. Бу асбоб минорага, тизимларга тушадиган, ортиқча юкланишларни аниқлашда қўлланилади.

Индикатор тарозиси юкланмалардан ташқари, бурғилаш жараёнида бурғига бериладиган юкланмани ва қудуқдан бурғилаш тизмаси қувурларини кўтаришдаги ишқаланиш кучларини аниқлаш имкониятини беради. Бундан ташқари индикатор тарозиси сальникларда пайдо бўладиган, қудуқлардаги авария ҳолатларини бартараф қилишда, тал тизимида юкланмаларни назорат қилишнинг имкониятини беради.

Индикатор тарозисининг ўзи ёзувчи диаграммаси ёрдамида ҳар хил ишларни бажаришга сарфланадиган вақт, кўтариш-тушириш жараёни ва ўсиши аниқланади.

ГИТ (гидравлик индикатор тарози) – тал арқонининг қўзғалмас ичида таранглашишни ёзади ва ўлчайди.

ГИТБ (босимни ўлчам гидравлик индикатор тарозиси) ва ГИТЮ (юкланмани ўлчаш гидравлик индикатор тарозиси) – ювиш суюқлиги босимини ўлчайди ва ёзади.

6-расм. ГИТ – Гидравлик индикатор тарозиси принципли тархи.

1-босим трансфарматори; 2-монометр; 3-верньер монометр; 4–руйхатга олгич; 5–насос; 6–музламайдиган суюқлик идиши; 7-мис қувурчалар; 8-ролик; 9-босим трансфарматори; 10-тортувчи арқон.

11
Бурғилаш ускунаси оғирлиги қуйидагича аниқланади: арқон тортилиши 10-чи, иккита оралиқни ролик 8-чи, 1-чи корпусга таянган босим трансфарматор, ўртача трансфарматор 9-чи, силжитувчи тарелка мембранага таянади, тортишиш кучининг тенг таъсир этувчиси мембранага узатилади.

Арқоннинг таранглашишига пропорционал ҳолда трансфарматор хонасида босим пайдо бўлади.

Бурғилаш жараёни параметрлари жорий назорат қуйидаги асбоблар ёрдамида амалга оширилади: индикатор массаси (тарозиси), монометр, мометомер, тахометр. Ҳамда механик ва ўтиш тезликларини ўлчаш асбоблари.

Индикатор масса (тарози) – ҳар бир моментдаги бурғига бериладиган ўқ бўйича юкланма индикатор массаси билан ўлчанади. Тал тизими илгагига таъсир этувчи юкланма ҳам бу асбоб ёрдамида топилади. Нефт ва газ қудуқларини бурғилашда гидравлик индикатор массаси кўпроқ қўлланилади.

Индикатор массаси трансформатор (месдоза), корпусдан ва ликопка шаклидаги поршендан тузилган. Тал арқони, роликли таянчлар, корпусдан ва роликли таянч поршенни аниқ бурчагида эгилган. Босим трансформатори арқоннинг учига қўзғалмас қилиб маҳкамланган. Арқон ўқини эгилиши ҳисобига зўриқиш пайдо бўлади, қайсики у резина хонасига тиркалган ва суюқлик билан тўлдирилган. Суюқлик зўриқишни қабул қилади ва қувурча тизими орқали кўрсатувчи ва ёзувчи манометрларга узатади.

Индикатор массаси жамланмаси босим трансформаторидан ташкил топган бўлиб, биттаси кўрсатувчи монометр ва иккинчиси айланма диаграммали ўзи ёзувчи монометрдан иборат бўлиб, соат мили бўйича бир суткада бир марта айланади.


Индикатор диаграммасини ўқиш: Индикатор массаси (тарозиси) қайд қилиш қисми диаграммаси бўйича режими параметрларига риоя қилишини назорат қилиш мумкин. Индикатор массаси (тарозиси) диаграммасида кўтариш илгагидаги асбобларнинг массасини тебраниши кун давомида белгилаб борилади.

Гидравлик индикатор массаси диаграммаси қоғозга концентрик айлана чизилган доира кўринишидадир.

Қалин қора айланалари монометр бўлинмаларига мос бўлган 0, 10, 20, …, 100 бирликларга тўғри келади. Бу айланалар орасидаги фазо 10 қисмларга бўлинган бўлиб, уларни ҳар биридан ингичка айланачалар ўтади. Шундай қилиб ҳар иккита қўшни айланалар орасидаги оралиқ манометрнинг битта бўлинмасига мос келади.

0 дан 100 гача бўлган белгилар марказдан чеккасига қараб кетади. Ташқи айлана 24 қисмга бўлинган бўлиб, ҳар бир бўлинма 1 соатга мос келади, улардан ҳар бири 4-га бўлинган бўлиб, ҳарбир бўлинма 15 минутга мос келади. агарда диаграммадаги чизиқ битта айланага параллел ўтса, у ҳолда бу вақт бўлаги давомида илгакдаги масса ўзгармаган. Бундай ҳолат тўхтаб турганда ёки ўзгармас юкланмадаги бурғилаш жараёнига тўғри келади.

12

4-амалий машғулот. Бурғилаш қувурлар бирикмаси ва оғирлаштирилган бурғилаш қувурларининг турлари ва ўлчамларини танлашни ўрганиш.