6 olmosh ravish fe’l olmosh


Men, sen olmoshlariga -ni,-ning,-niki qo‘shimchalari qo‘shilganda, talaffuzda bir n



Download 93,03 Kb.
bet3/38
Sana20.03.2022
Hajmi93,03 Kb.
#503134
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   38
Bog'liq
OLMOSH RAVISH FE\'L

Men, sen olmoshlariga -ni,-ning,-niki qo‘shimchalari qo‘shilganda, talaffuzda bir n tovushi tushib qoladi va shunday yoziladi: men+ning=mening, sen+ning-sening, sen+niki-seniki.
U kishilik olmoshiga –ga, -da, -dan kelishik qo‘shimchalari qo‘shilganda esa talaffuzda bir n tovushi orttiriladi va shunday yoziladi: u+ga – unga, u+da – unda kabi.
Eslatma: Kishilik olmoshlari egalik qo‘shimchalarini qabul qilmaydi.
Kishilik olmoshi u bilan ko‘rsatish olmoshi u shakldosh hisoblanadi. Ular bir-biridan so‘rog‘i,gapdagi vazifasi va qaysi so‘zlar bilan birikib kelishiga ko‘ra farqlanadi.
Misol: U ba'zan tojikcha lahjada gapirardi, ba'zan о‘zbekcha qochirimlar qilardi. Ukishilik olmoshi,kim? so‘rog‘iga javob bo‘ladi,gapdagi vazifasi – ega.
U voqea hech esimdan chiqmaydi. U - ko‘rsatish olmoshi,qaysi? so‘rog‘iga javob bo‘ladi,gapdagi vazifasi – aniqlovchi.
Eski o‘zbek tilida kamtarlik ifodasi sifatida men o‘rnida ko’pincha kamina, kaminayi kamtarin, faqir, qulingiz, bandayi ojizingiz singari so‘z va birikmalar qo‘llangan.
Hozirgi o‘zbek tilida ham xuddi shu ma’noda ba’zan men o‘rnida kamina so‘zi ishlatiladi.
Men olmoshi o‘rnida yuqoridagi so‘zlar ega vazifasida qo‘llanilganda, kesim ba’zan III shaxs shaklida, ba’zan esa I shaxs shaklida (asosan, eski o’zbek tilida)bo‘lishi mumkin. Ammo doimo mazmunan I shaxsda bo’ladi. Masalan: Faqir sizning xizmatingizga bel bog'lagan jumlasida faqir so’zi ega vazifasida qo‘llangan va kesim sifatida qo‘llanayotgan so‘z (bel bog'lagan) III shaxsda qo‘llanmoqda. Bu gapda faqir so‘zi men o‘rnida, bel bog'lagan fe’li belbog'laganman o‘rnida qo‘llanmoqda: Men Sizning xizmatingizga bel bog’laganman.
Ba’zan kesim II shaxda ham qo‘llanishi mumkin. Misol: Sizga ne bo'ldi, ikki haftadan buyon faqiringizni zoriqtirib qo'ydingiz. Ushbu gapda kesim II shaxsda qo‘llanmoqda, sababi olmosh o‘rnida qo‘llanuvchi so‘z ega emas, to‘ldiruvchi vazifasida qo‘llangan. Kesim esa ham shaklan, ham mazmunan II shaxsni ifodalagan.



Download 93,03 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   38




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish