6. Modul; Uch fazali zanjirlar

6.Modul; Uch fazali zanjirlar.
6.1. Mavzu; Uch fazali zanjirlar.
Reja.
1.Uch fazali o‘zgaruvchan tok zanjirlari.
2. Uch fazali elektr zanjirlarni yulduz va uchburchak shaklda ulanishi.
8. Uch fazali zanjirlar.
11.1. Uch fazali zanjirlarni afzalliklari.
Aylanuvchi magnit maydoni asosida asinxron dvigatellar ish rejimi qurilgan. Elektr energiyani uch fazali qilib uzatganda bir fazali uzatishdan sim va materiallar sarfi kamayadi.
Uch fazali tizim ko‘p fazali tizim qatoriga kirib har bir fazasi bir hil chastotaga ega, biri ikkinchisidan fazalari bo‘yicha 120⁰ gradusga farq qiluvchi manba hisoblanadi.
Uch fazali tizimga kiruvchi har bir zanjir faza sanaladi, uch fazali zanjir generator, uzatish liniyasi va iste’molchidan iborat.
11.2. Generator.
1. Generator qo‘zg‘almas statordan va qo‘zg‘aluvchan rotordan iborat.
Stator elektrotexnik po‘latdan iborat, o‘zakka mis chulg‘am joylashtiriladi, uch fazali generatorlarda chulg‘amlar bir biridan 120⁰ ga siljigan.
Rotor elektromagnitdan tashkil topgan bo‘lib majburiy aylanish uchun mo‘ljallangan. R otor chulg‘amidan o‘tayotgan tok tamonidan hosil bo‘lgan magnit kuch chiziqlari stator chulg‘amini kesib o‘tishi tufayli stator chulg‘amida bir biridan 120⁰ siljigan simmetrik EYuK hosil qiladi.
11.1.rasmda uch fazali generator shartli sxemasi keltirilgan.
chulg‘am boshi, chulg‘am oxiri sanaladi.
2. Simmetrik EYuK tasvirlash.
Simmetrik e.yu.k bu bir biridan 120⁰ siljigan uchta sinusoida, birinchi faza sifatida qabul qilingan, keyingisi 120⁰ orqada qoluvchi faza va oldingidan 120⁰ ortda qoluvchi fazadan iborat. 11.2.rasm. (a)

Triginometrik ko‘rinishda 11.2.rasm (b) dekart koordinata tizimida aylanuvchi vektorlar tarzida berilgan.
E.Yu.K larni vaqt funksiyasi ko‘rinishida yozish mumkin.

Kompleks sonlar ko‘rinishda tasvirlash.
11.3. rasmda vektor diagrammani kompleks tekislikda tasvirlaganda xar bir vektorni kompleks sonlar yordamida aks ettiriladi. Uch fazali zanjirlarni hisoblashda vektorlarning aylanish yo‘nalishi soat strelkasiga qarshi qilib olinadi. E.Yu.K ta’sir etuvchi qiymati ko‘rsatkich ko‘rinishida yozilishi mumkin.

Bu yerda ga teng burilish operatori deyiladi.

Kiymat yig‘indisi nolga teng simmetrik tizimda.
Huddi shunga o‘xshash uch fazali tizimdagi e.yu.k lar yig‘indisi xam o‘z navbatida nolga teng.