6-мавзу. Ясси ва понасимон тасмали узатмалар режа Понасимон тасма турлари ва ўлчамлари Понасимон тасмали узатманинг геометрик

Жадвалда шунингдек, турли тасмалар учун шкивнинг минимал диаметри келтирилган бўлиб, тасманинг ишлаш муддатини узайтириш мақсадида эгувчи кучланишни чегаралаш учун тавсия этилади.

2. Понасимон тасмали узатманинг геометрик
ва кинематик параметрлари

Тасма эгилган вақтда унинг нейтрал қатламидан ўтувчи айлана диаметри, шкив диаметрларининг ҳисобий ўлчами ҳисобланади. Сирпаниш коэффициентини ҳисобга олганда, узатманинг узатишлар сони қуйидагича аниқланади:

, (23)
бунда:  = (0,01÷0,02) – сирпаниш коэффициенти.
Сирпаниш коэффициентининг қиймати кичик бўлгани учун амалий ҳисобларда уни эътиборга олмаса ҳам бўлади.
Понасимон тасмали узатмаларнинг узатиш сони 1u7 оралиқда бўлади.
Шкив диаметрларининг ҳисобий қиймати маълум бўлганда, узатманинг асосий ўлчамлари кичик шкивнинг қамров бурчаги α , тасма узунлиги l ва марказлараро масофа а ҳисобланади. Тасманинг салқилиги ва таранглиги мавжуд бўлганлиги учун бу параметрлар аниқ қийматга эга бўлмаганлиги сабабли, тахминий усул қўлланилади. Қамров бурчаги α 120 юқорида кўрсатилган узатишлар сони оралиғига мос келади. Кичик шкивнинг қамров бурчаги:
град. (24)
Тасма узунлиги:
, мм. (25)
Марказлараро масофа:
, мм (26)
бунда: ;
Тасманинг дастлабки таранглик кучини ҳосил қилиш учун марказлараро масофа ҳисобий қийматини катталаштириб олиш керак. Узатманинг тортиш қобилиятини таъминлаш учун, дастлабки тарангликдан ҳосил бўлган, тасмадаги кучланишни 1,5 МПа га етказиш керак. Шунинг учун тажрибага биноан, марказлараро масофа кордиплар учун 0,25% га, кордгазламали тасмалар учун 0,6% га оширилиши лозим.

Понасимон тасмали узатманинг шкиви тасмалар сонига қараб бир ариқчали ва кўп ариқчали бўлади (10-расм). Бу расмда кўп ариқчали ғилдирак тўғинининг кесими кўрсатилган: c, e, t, s ва φ ўлчамлар стандартлашган бўлиб, чизиқли ўлчамлари тасма турига қараб танлаб олинади, ариқча профилининг бурчаги шкивнинг ҳисобий диаметрига ҳам боғлиқ бўлади. Шкив диаметри d қанчалик кичик бўлса, ариқча профил бурчаги ҳам шунча кичик бўлади (φ =(34 ÷ 40)°).

Ташқи цилиндр ариқча эни: .

Шкивнинг ташқи диаметри:

.
Тасвирланишича: b  a, c  y₀
Шкив эни:
,
бунда z – комплектдаги тасмалар сони.



12-расм.
Тўғиннинг энг кичик қалинлиги k ни (12-расм) тавсияга асосан 8.2-жадвалдан танлаб олиш мумкин.
5-жадвал

Тасманинг кесими	0	А	Б	В	Г	Д
k min, мм	5,5	6	7,5	10	12	15