6-mavzu. Tilshunoslik tarixidagi yo`nalishlar va maktablar



Download 46,36 Kb.
bet1/3
Sana23.04.2022
Hajmi46,36 Kb.
#577081
  1   2   3
Bog'liq
6-mavzu. Tilshunoslik tarixidagi yo`nalishlar va maktablar


6-MAVZU. TILSHUNOSLIK TARIXIDAGI YO`NALISHLAR VA MAKTABLAR




1. Mustahkamlash uchun savollar:
1. Tilshunoslikda naturalizm yo’nalishi haqida nimalarni bilasiz?
Naturalism – naturalistik falsafasining mohiyati uning tilni jonli, tabiiy organizm sifatida tushunishida ko`rinadi. U tilni jonli organizmlar kategoriyasiga kiritadi. Aniqrog`i, A.Shleyxer tilning hayoti boshqa barcha jonli organizmlar – o`simliklar, hayvonlar hayotidan jiddiy farq qilmaydi. Tillar ham ular kabi o`sib rivojlanadigan etuk davrga, so`ngra esa o`sishning eng yuqori darajasiga etgan nuqtasidan ebt a sari uzoqlashib, qariydigan davriga ega bo`ladi,

2. Avgust Shleyxer ta`limoti haqida nimalarni bilasiz?


A.Shleyxer tilshunoslikdan tashqari botanika va falsafa kabi fanlarni ham o`rgandi. U dastlab Bonn, so`ngra Praga, Ien universitetlarining dotsenti va professori sifatida ma`ruzalar o`qidi, 1858 yilda Rossiya fanlar akademiyasining muxbir a`zosi bo`ldi.

3. “Hind-german tillari qiyosiy grammatikasining kompendiumi” asarining muallifi kim va bu asar nima haqida yozilgan?


A.Shleyxerning eng mashhur asari «Hind – german tillari qiyosiy grammatikasining kompendiumi»dir (1861). Bu asar o`tgan yarim asr davomida hind – Evropa tillarini qiyosiy o`rganishning yakuni sifatida maydonga keldi va 15 yil ichida to`rt marta nashr qilindi.

4. “Qiyosiy-lisoniy tadqiqotlar” va “Nemis tili” asarlari kimning qalamiga mansub?


A. Shleyxer

5. Tilshunoslikda psixologik yo’nalish den nom olgan yo’nalish haqida nimalarni bilasiz?


6. Geyman Shteyntal ta”limoti haqida gapiring?


Tilshunoslikdagi psixologik oqimning – psixologizmning eng yirik vakili, asoschisi nemis nazariyotchi tilshunos olimi Berlin universiteti professori G.Shteyntaldir (1823 – 1899). U umumiy tilshunoslik sohasida o`zini Gumboldtning shogirdi, uning g`oyalarini davom ettiruvchi deb hisoblaydi. Psixologizm sohasida esa u Iogann Gerbert (1776 – 1841) ta`limotining – ассоциатив psixologiyaning davomchisi edi. Ayni ta`limotga ko`ra narsa – hodisalar inson psixikasida o`zaro bog`liq holda bir – birlarini eslatadilar, esga tushiradilar.
Tilshunoslikdagi psixologizm oqimi naturalizmni qattiq tanqid ostida oldi. Psixologizm naturalizmdan farqli unga zid holda tilni xudoning yoki odam ruhining aksi, ko`rinishi, ifodasi deb talqin qildi. Shunga ko`ra til sof psixik, ruhiy hodisa sifatida bayon qilindi. Psixologistlar tilning taraqqiyotini alohida shaxslarning tafakkuridagi, ruhiyatidagi taraqqiyot bilan bog`liq deb hisobladilar.
Demak, tildagi hodisalarning asosida ijtimoiy hodisalar, ijtimoiy taraqqiyot – jamiyat taraqqiyoti emas, balki individual faoliyat, individual taraqqiyot, inson psixikasi, uning fikriy faoliyati yotadi, ular hal qiluvchi rol o`ynaydi.
Ana shunday g`oyalar, qarashlar bilan qurollangan psixologizm vakillari, jumladan, G.Shteyntal ta`limotidagi eng muhim g`oya nutqning individual akti insonning faoliyatidan, ijtimoiy jarayondan ajralganligidir.
G.Shteyntalning lisoniy qarashlari, ta`limoti uning quyidagi qator ishlarida bayon qilinadi. Bular «Tillarning tasnifi til g`oyasining taraqqiyoti sifatida» (1850), «Tilning paydo bo`lishi» (1851), «Grammatika, mantiq va psixologiya» (1855), «Til qurilishining eng muhim tiplari xarakteristikasi» (1860), «Psixologiya va tilshunoslikka kirish» (1871), «Gumbol`dtning tilshunoslikka oid asarlari va Gegel` falsafasi» (1848), «Falsafa, tarix, psixologiya va ularning o`zaro munosabati» (1863) va boshqalar.
7. Aleksandr Afanasyevich Potebnya ta`limoti qanday ta’limot?
8.“Fikr va til” va IV tomdan iborat “Rus grammatikasidan lavhalar” asarlarining muallifi kim?
9.“Yosh grammatikachilar” qarashlari haqida gapirib bering?
10. “Inson tili tuzilishining har xilligi va uning inson naslining ma`naviy taraqqiyotiga ta`siri” asari kimning qalamiga mansub va u asarda nimalar haqida gap yuritilgan?
11. Rus tilshunoslik maktablari haqida nimalarni bilasiz?
12. Dialektik materializm qanday davr?
13. Moskva maktabi haqida nimalarni bilasiz?
14. Qozon maktabi haqida nimalarni bilasiz?
15. Peterburg maktabi haqida nimalarni bilasiz?



Download 46,36 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish