6-мавзу: Ўсмирлик даврида психик ривожланиш хусусиятлари

5.4.Ўсмирлик даврида шахслараро муносабатЎсмирлик даврида этакчи фаолият - бу ўқиш, мулоқот ҳамда меҳнат фаолиятидир.
Ўсмирлик даври мулоқотининг асосий вазифаси - бу дўстлик, ўртоқликдаги элементар нормаларини аниқлаш ва эгаллашдир.Ўсмирлар мулоқотининг асосий хусусияти шундан иборатки, у тўла ўртоқлик кодексига бўйсунади. Ўсмирларни ўз тенгдошлари билан мулоқотда бўлиши ғоят катта аҳамиятга эгадир. Ўсмирлар дўстлик,ўртоқлик ва ўзаро ёрдамлашйни ҳамма нарсадан юқори қўядилар: ана шундай ўзаро муносабатлар, ўспиринлик йилларида ҳам давом эта беради. Бунда ўсмирлар ва илк Ёшдаги ўспирин ўқувчиларнииг хулқ-атворларига дўстлари ота-оналар ва педагогларга нисбатан бир неча марта кучлирок таъсир этадилар.
Ўсмир учун энг ёқимсиз вазият – жамоа ва ўртоқларининг норозилиги, мулоқот қилишни истамаслик, энг оғир жазо эса – очиқ ёки ноошкор алоқа узиш, гаплашмасликдир.
Ўсмирлар дўстлик кодексининг муҳим меъёрлари – шаънини ҳурмат қилиш, тенглик, содиқлик, дўстга ёрдам, тўғри сўзлик.
Дўстлик меъёрларини эгаллаш боланинг ўсмирликдаги муҳим ютуғидир.
Айрим ўқувчиларнинг (айниқса ўқишда ўрқада қоладиган ва “тарбияси қийин” бўлган ўқувчиларнинг) синф жамоасидаги шахслараро муносабатлар тизимидан “тушиб қолишларига” йўл қўймайдилар.
Ўсмирда психик жараёнларнинг кескин ўзгариши билан ақлий фаолиятида ҳам буришлар сезилади. Шунинг учун шахслараро муносабатда, ўқувчи билан ўқитувчи мулоқотида, катталар билан ўсмирларнинг муомаласида қатъий ўзгаришлар жараёнида қийинчиликлар пайдо бўлади. Булар аввало таълим жараёнида рўй беради: янги ахборот, маълумотларни баён қилиш шакли, услуби ва усуллари ўсмирни қониқтирмай қўяди.
Одобли, дилкаш ўсмир кутилмаганда қайсар, интизомсиз, қўпол, серзарда бўлиб қолади. Ўсмир хулқидаги бундай ўзгаришлар тажрибасиз ўқитувчи ва ота-онасини қаттиқ ташвишга солади.
Ота-оналарнинг ўсмирга шу эркинликни бермаслиги ёки ўсмирнинг шундай деб билиши натижасида, улар ота-онага қарши позитсияда бўладилар. Шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, ана шу мулоқот ва муносабат асосида ўсмирларда ғурур ҳисси шакллана бошлайди. Албатта, ғурур меъёр ва қоидалари катталардан ўрганилади, лекин ўз ғурурини қандай ҳимоя қилиши ўсмирларнинг алоҳида назоратида бўлади.

Эътиборингиз учун раҳмат!