6-Мавзу: Микроскопик тахлил. Ёруғлик ва электрон микроскопия усуллари. Микроспопик усулдан фойдаланишнинг амалий имкониятлари

Нур тўлқинлари электромагнит тўлқинларидан бирмунча қисқалиги билан фарқланади. Инсон узунлиги 400-760 ммк га тенг бўлган нур тўлқин-ларинигина кўра олади. Электромагнит тўлқинлари электр (Е-Е1) ва магнит (М-М1) тўлқинларидан иборат. Бу тўлқинлар бир-бирига ва шу билан бирга ёруғлик энергиясининг тарқалиш йўналишига перпендикулярдир. Мана шу ёруғлик энергияси тарқаладиган йўналиш нур деб аталади (1-расм).

1-расм. Нур ва электромагнит

тўлқинларининг йўналиши.

Е - Е1 – электр тўлқинлари ва

М – М1 – магнит тўлқинлари.

Кристаллооптика усулида нур тарқалишини кузатиш орқали олиб борилади.

Микроскопик тахлилда нурнинг минераллардан ўтиши ва синиши ходисаси катта аҳамиятга эга. Булар орқали қуйидаги хусусиятлар аниқланади:

Микроскопик тахлилда нурнинг минераллардан ўтиши ва синиши ходисаси катта аҳамиятга эга. Булар орқали қуйидаги хусусиятлар аниқланади:

1. Нур синдирилиши ва синдирилиш кўрсатгичи-Ng, Nm ва Np;

2. Нурни иккиланиб синдириш кучи – (Ng-Np) ёки ∆N;

3. Нур поляризацияси – бир текис поляризацияланган нурларни хосил қилувчи ва микроскопик столчаси остадаги поляризатор орқали бажарилади;

4. Нур интерференцияси – интерференцион рангларнинг пайдо бўлиши;

5.Нисбий миқдорни аниқлаш–окуляр сетка ва интеграцион столча орқали;

6. Кимёвий бирикма ва минераллар рельефи – Бекке чизиғи;

7. Плеохроизм – модданинг ютиш (абсорбциялаш) қобилиятлари;

8. Минерал ўқлари – Ng ва Np ўқлари;

9. Моддаларнинг узайиш белгиси – мусбат ва манфий узатиш;

10. Сўниш бурчаги – тўғри ва қия синиш ва бошқа хусусиятлар.

Тахлилда аниқланадиган асосий хусусиятлар.

1. Нур синдириш курсаткичи (n ёки N). Нур синдириш кўрсаткичи Снеллиус ва Ньютон текширишлари бўйича нур тушиш бурчаги синусининг нур синиш бурчаги синуси нисбатига айтилади. У биринчи мухитдаги ёруғлик тезлигининг иккинчи мухитдаги ёруғлик тезлиги нисбатига тенг.