6-mavzu: ko’ndalang deformatsiya

2. Nisbiy ko’ndalang deformatsiya

Nisbiy deformatsiyalar quyidagicha aniqlanadi:

Bo’ylama deformatsiya (5.5)
Ko’ndalang deformatsiya (5.6)
Nisbiy deformatsiyalarda o’lchov birligi yo’q.
Nisbiy deformatsiyalar o’zaro Puasson koeffitsienti orqali bog’lanishda bo’ladi.
(5.7)
0    0,5 Puasson koeffitsientini o’zgarish chegarasi
 = 0, qiymati probka materiali uchun,  =0,5 qiymati esa plastilin materiali uchun.
Eng ko’p ishlatiladigan yumshoq po’lot materiali uchun  = 0,33 ga teng.
 - qiymati turli xildagi materiallar uchun jadvallarda keltiriladi.
M arkaziy cho’zilish yoki siqilish - bir-biriga teng va o’qi bo’ylab qarama-qarshi tomonlarga yo’nalgan kuchlar ta’siridagi sterjenning deformasiyasini ko’rib chiqamiz.
Markaziy cho’zilish va siqilishda sterjenning ko’ndalang kesimida faqat bir xil ichki kuch - bo’ylama kuch N hosil bo’ladi. Bo’ylama kuch
5.2-shakl, Markaziy cho’zilish. N sterjen ko’ndalang kesimining cheksiz kichik yuzasiga (dA) ta’sir etuvchi dA ichki kuchlarning teng ta’sir etuvchisi hisoblanadi
(5.8)
Cho’zilish vа siqilishdа deformatsiyaning pоtеntsiаl enеrgiyasi jismlаrgа tаshqi kuch tа’sir etgаndа ko’chish nаtijаsidа bаjаrilgаn ish bilan o’lchanadi. Cho’zilish vа siqilishdа nоrmаl kuch tа’siridа hosil bo’ladigan deformatsiyaning solishtirma pоtеntsiаl enеrgiyasi quyidаgichа hisoblanadi:
(5.9)
N – nоrmаl kuch.
– stеrjеn uzunligi.
EA – cho’zilish vа siqilishdаgi bikrlik.
Sоlishtirmа pоtеntsiаl enеrgiya birligi dа o’lchаnаdi.
5.1-jadval.