6-mavzu: ko’ndalang deformatsiya

6-MAVZU: KO’NDALANG DEFORMATSIYA

1.Ko’ndalang deformatsiya

2.Nisbiy ko’ndalang deformatsiya
3.Sterjenning ko’ndalang deformatsiya koeffisyenti
4.Cho’zilish va siqilishda potensial energiya


MA'RUZADAN KO’ZLANGAN MAQSAD: Materiallning ko’ndalang kеsim yuzalarida hosil bo’ladigan kuchlanishlar, cho’zilish-siqilishda dеformatsiyalanganlik holati Guk qonuni, elastiklik moduli, ko’ndalang deformatsiyanig paydo bo’lishi, uni aniqlash usuli, Puasson koeffitsiyenti haqida talabalarga tushunchalar berishdan iborat


Tayanch iboralar: cho`zilish, siqilish, absalyut cho`zilish, nisbiy cho`zilish, puasson koefisiyenti, cho`zilish va siqilish diagrammasi, Guk qonuni, elastiklik chegarasi, proporsionallik chegarasi, mustahkamlik chegarasi, Buylama kuchlar va ularning epyuralari, ko’ndalang deformatsiya, puasson koeffitsiyenti.


FOYDALANILADIGAN ADABIYOTLAR
1. James M. Gere. Mechanics of materials. Brooks/coole 2015.p. 926.
2. С. Шадманова. Материаллар қаршилиги. Ўқув қўлланма.Т.2018.-169 б
3. Ўрозбоев М.Т. Материаллар қаршилиги асосий курси. /Олий ўқув юртлари учун
дарслик./ -Т.: Ўқитувчи, 1973. - 512 б
4. Набиев А. Материаллар қаршилиги. Олий ўқув юртлари учун дарслик.Тошкент:
Янги аср авлоди, 2008 -380 б.
5. Қорабоев Б. Материаллар қаршилиги. Олий техника ўқув юртлари учун
дарслик.Тошкент: Фан ва технология, 2007-192 б.
1. Ko’ndalang deformatsiya.
Ko`ndalang deformatsiyani aniqlash uchun quyidagi chizmaga e’tibor qaratamiz. (5.1-shakl).



5.1-shakl. sterjenning bo’ylama va ko’ndalang deformarsiyasi.

5.1 - Shakldan ko’rinadiki, absolyut bo’ylama deformatsiya quyidagicha aniqlanadi.

(5.3)
Ko’ndalang absalyut deformatsiya quyidagicha aniqlanadi.
(5.4)
(a) o`lchami yo’nalishida (5.1)
(b) o`lcham yo`nalishida (5.2)
Oddiy cho`zilish yoki siqilishda ko`ndalang deformatsiya absolyut qiymatning bo`ylama deformatsiya absolyut qiymatiga nisbati Puasson koeffitsenti deyiladi.
Jismga quyilgan tashqi kuchlar o`zlari hosil qilgan kuchlanishlarga teng bo’lgan ish bajaradilar. Bu ish jismda deformatsiyaning potensial energiyasi ko`rinishida to`planadi. Kuch ta'siri olingach, to`plangan energiya hisobidan jism o`zining dastlabki o`lchamlarini tiklaydi.