6-Mavzu; Jismoniy tarbiya nazariyasining ilmiy tadqiqot uslubiyatlari. Reja

Eksperiment ilmiy tadqiqot metodi. 

Ilmiy tekshirishning bu metodi tekshiruvchining o’zi tomonidan uyushtirilgan 

bo’lib,  uning  o’zini  aktiv  aralashuvi  orqali  olib  boriladi.  Bu  metodda 

tekshiralayotgan jarayon maxsus sharoitda yoki tajribani yana qaytadan takrorlash 

uchun  imkoniyat  yaratiladi.  Ushbu  tadqiqot  uslubining  qulay  yoki  qimmatli 

tomoniham ana shunda. 

Jismoniy 

tarbiya 

jarayonida 

olib 

borilayotgan 

tajribani 

maxsus 

sharoitnihisobga  olmay  yoki  sunoiy  qaytadan  o’sha  sharoitni  yaratishda 

---

nazoratdagi masalaga oid bo’lmagan muammolarham yuzaga kelishi mumkin. Bu 

ilmiy  tadqiqot  usuliyatining  salbiy  tomonidir.  eksperimentni  oboektiv  o’tkazish 

amaliyotida 

tabiiy,  modulli  va  laboratoriya

  eksperi-mentlari  deb  nomlangan 

eksperiment xillaridan foydala-niladi. 

Tabiiy eksperiment

hayotiy sharoitda olib boriladi. Undan tajriba ishtirokchilar 

butunlay  bexabar  (samaraligiham  shunda)  bo’lishiham  mumkin.  Masalan,  bir 

maktabning  ikki  sinfidagi  jismoniy  tarbiya  darslarida  dastur  materialini 

o’zlashtirilishi anoanaviy o’qitish uslullari bilan, boshqasida esa maxsus tanlangan 

usuliyatlar bilan olib borilib, natijani taqqoslash orqali qaysi sinfda samaradorligni 

yuqori bo’lganligini aniqlash mumkin bo’ladi. 

Modulli  eksperiment

  metodidan  kuzatuvchihayotda  uchray-digan  oddiy 

sharoitdan  bir  oz  o’zgargan  mu`itda  tajriba  o’tkaziladi.  Masalan,  muskul  kuchini 

o’stirishda  sportga  yangi  kelganlar  bilan  ish  olib  borilib,  ular  xaftada  uch  marta, 

alo`ida guru`larga bo’linib, birinchi guru`i yotgan shtangada mashq qilish, ikkinchi 

guru`i  esa  o’zining  tanasi  og’irligidan  foydalanib,  uchinchi  guru`i  faqat  gantel 

ko’tarish  bilan  maolum  belgilangan  muddat  davomida  mashq  qiladi.har  qaysi 

guru`ning  moduli  alo`ida  (shtanga,  gavdasi  og’irligi,  gantel)  mashqlar  faqat  elka 

kamar  muskullarining  kuchini  ortirishga  yo’nalti-rilgan.  eksperimentdan  so’ng 

natijalar  taqqoslanib  samara  bergan  modul  va  uning  mashqlari,  uslubiyati  effekti 

eolon qilinadi. 

Laboratoriya  eksperimentida

  shug’ullanuvchilar  kundalikhayotiy  sharoitda 

amaliyotida  kam  uchraydiganholatda  tajriba  o’tkazadi.  Masalan,  jismoniy 

tayyorgarligi  teng  ikki  guru`  olinib,  ulardan  birining  mashg’uloti  laboratoriyada, 

ikkinchi-siniki  esa  oddiy  tabiiy  sharoitda  olib  boriladi.  Bu  tajribaning  qulayligi 

tajribaning laboratoriya sharoitida yangitdan takrorlay olish mumkin ekanligidadir. 

Usuliyatni salbiy tomoni tajriba o’tkazuvchining tajribada aynan ishti-roki bo’lib, 

ob’ektiv bo’lmagan yakuniy xulosalarga ham olib kelishi mumkin.