6-Mavzu. Falsafaning metod, qonun va kategoriyalari. Reja


Mazmun va shakl o’rtasidagi dialektik o’zaro aloqa quyidagi omillar bilan



Download 1,19 Mb.
Pdf ko'rish
bet42/57
Sana13.01.2022
Hajmi1,19 Mb.
#354054
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   57
Bog'liq
6-Mavzu. Falsafaning metod, qonun va kategoriyalari. Reja

Mazmun va shakl o’rtasidagi dialektik o’zaro aloqa quyidagi omillar bilan 

belgilanadi.  

1. Mazmun va shakl bir-biri bilan uzviy bog’liq. Amalda shaklsiz mazmun va 

mazmunsiz  shakl  hech  qachon    hech  qayerda  mavjud  emas.  Shaklni  mazmundan 

ajratishga,  shakl  mustaqil  ahamiyatga  ega  ekanligini  isbotlashga  urinishlar 

formalizmga olib keladi.  

2.  Mazmun  va  shaklning  birligida  mazmun  yetakchilik  qiladi.  Mazmunning 

o’zgarishi doim shaklning o’zgarishiga sabab bo’ladi. Qandaydir tashqi kuch emas, 

balki  aynan  mazmun  o’zini  shakllantiradi.  Masalan,  fanni  rivojlantirish,  yangi 

qonunlarni  kashf  etish,  obyekiv  haqiqatlarning  tagiga  yetish  mazkur  yangi 

qonunlar  mazmunini  rasmiylashtiruvchi  tegishli  yangicha  tasavvurlar,  formulalar, 

nazariyalarni talab qiladi.  

3.  Mazmun  va  shaklning  birligi  mazmunga  nisbatan  shaklning  nisbatan 

mustaqilligi,  faolligini  nazarda  tutadi.  Shaklning  nisbatan  mustaqilligi 

quyidagilarda namoyon bo’ladi: 

a)  rivojlanishda  shaklning  mazmundan  oqsashida.  Mazmun  hech  qachon  bir 

darajada turmaydi, u o’zgaradi, shakl ham o’zgarishsiz qolmaydi. Ammo mazmun 

bilan  taqqoslaganda  shakl  barqarorroq,  turg’unroqdir.  Bu  hol  shu  bilan 

izohlanadiki,  mazmun  o’z  harakatiga  ega  bo’ladi,  shakl  esa  mazmun  bilan 

belgilanadi.  Mazmundan  farqli  o’laroq,  shakl  hodisaning  turg’unroq  tomoni 

sifatida amal qiladi. U muqarrar tarzda o’z mazmunidan ortda qoladi; 

b) shaklning mazmunga aks ta’sirida. Bu ta’sir ikki yoqlama namoyon bo’ladi: 

shakl  yo  mazmunning  o’zgarishiga  ko’maklashadi,  yo  unga  monelik  qiladi. 

Albatta,  agar  shakl  mazmunning  o’zgarishiga  muvofiq  bo’lsa,  u  mazmun  jadal 

sur’atlarda rivojlanishiga zamin yaratadi. Agar ularning o’rtasida ziddiyat tug’ilsa, 

mazmun lozim darajada  rivojlana olmaydi, chunki unga eski shakl xalaqit beradi. 

Shu  sababli  ertami-kechmi  ziddiyatni  yechish  vaqti  keladi.  Yangi  mazmunga 

muvofiq  yangi  shakl  yaratiladi.  Shunday  qilib,  mazmun  va  shakl  o’rtasidagi 

ziddiyat  narsalar  va  hodisalarning  o’zgarish,  ularning  boshqa  narsalar  va 

hodisalarga aylanish sabablaridan biri hisoblanadi.  




Download 1,19 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   57




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish