6 mavzu. Bozor va tavakkalchilik Reja Tavakkalchilikni o`lchash

Ma’lumotni aniqlash uchun tekshirish
Xabardor taraf o`z ma’lumotini oshkor etish uchun qilgan harakati signal berish deyiladi. Xabari yo`q bo`lgan taraf esa ma’lumotni bilish uchun qilgan harakati tekhi-rish deyiladi.
Ba’zida tekhirish bu oddiy holat. Ishlatilingan mashinani sotib olayotgan shaxs uni avtomexanik tomonidan tekshirib ko`rilishini so`rashi mumkin. Bu talabni rad etgan so-tuvchi o`z shaxsiy ma’lumoti, ya’ni uning mashinasi limon ekanligini oshkor etib qo`-yadi. Xaridor narxni tushirishni so`rashi yoki boshqa mashinani ko`rishni afzal deb bi-lishi mumkin.
Tekhirishning boshqa misollari nozikroq. Misol uchun, avtomobil sug’urtasi bilan shug’ullanuvchi tashkilotni ko`raylik. Tashkilot ehtiyotkor haydovchilar uchun past narxdagi badal va tavakkal xaydovchilar uchun yuqori badal narxlarini o`rnatishni xox-laydi. Lekin ularni qanday ajratish mumkin? Haydovchilar ular ehtiyotkor yoki tavakkal xaydovchiliglarini bilishadi, lekin tavakkallari buni tan olishmaydi. Haydovchining tari-xi bu birqancha ma’lumot (sug’urta kompaniyalari undan foydalanishadi) lekin avariya-larning tasodifiy sodir bo`lishini hisobga olgan holda haydovchining tarixi kelajakdagi xatarlardan xabar beruvchi yaxshi indikator emas.
Sug’urta kompaniyasi ikki xil toifadagi xaydovchilarni ikki xil sug’urta shartlarini o`rnatib, xaydovchilarni o`zini ozi ajratishiga undashi mumkin. Birinchi sug’urta shart-lari yuqori badalli bo`ladi lekin u avariyadan ko`rilgan zararni to`liq qoplab beradi. Boshqa sug’urta shartlari esa past narxdagi badalga ega bo`ladi lekin misol uchun $1000 franshizaga ega bo`ladi.(bu degani haydovchi zararning birinchi $1000 ni to`lashi kerak bo`ladi, tashkilot esa qolgan zararni to`lab beradi) E’tibor bering, franshiza tavak-kalchi haydovchilar uchun ortiqcha tashvish bo`ladi, chunki ular avariyaga uchrash ehti-moli kattaroq.
Shunday ekan yetarlicha yuqori franshiza bor biroq past narxdagi badali bo`lgan su-g’urta ehtiyotkor haydovchilarni, franshiza bo`lmagan lekin yuqori narxdagi badali bo`lgan sug’urta tavakkal haydovchilarni qiziqtiradi. Bu ikki sug’urta shartlarini ko`rib chiqib ikki toifadagi haydovchilar o`zlarining shaxsiy ma’lumotlarini qaror qabul qilib oshkor etadilar.