6-mavzu: Biotsenoz, biogeotsenoz va ekotizimlarning tuzilmalari va xususiyatlari. Reja: Biotsenoz haqida tushuncha. Uning tuzilmalari va xususiyatlari

redutsentlar deyiladi. Ammo shu bilan birga ko’pchilik zamburug’larning meva tanalari jamoadagi hayvonlar uchun sevimli ozuqa bo’lishi ham mumkin. Bunda ular konsumentlar hisoblanadi. Bakteriyalar birinchi navbatda redutsentlar hisoblanib, ular organik moddalarni mineral moddalarga parchalab beradi. Demak, yuqorida aytib o’tilgan organizmlar guruhi o’rtasida keskin chegara qo’yib bo’lmaydi, chunki konsumentlar (hayvonlar, zamburug’lar, tekinxo’r o’simliklar) ayni vaqtda redutsentlar vazifasini ham bajarishi mumkin. Epifitlar, asosan produtsentlar hisoblansa ham, oziqlanish vaqtida daraxt tanasi po’stlog’idagi parchapangan o’simlik qoldiqlaridan foydalanadi, yani bir vaqtda redutsentlar vazifasini ham bajaradi.
3. Redutsentlar. O’simlik qoldig’i va hayvon jasadi o’zida energiya saklayli. Nobud bo’lgan o’simlik va hayvonlardagi organik modda mikroorganizmlar, yani saprofit holda yashovchi bakteriya va zamburug’lar tasirida parchalanadi. Bunday organizmlar r e d u ts e n t deb ataladi.Saprofitlar o’zidan maxsus fermentlar ajratib chiqaradi. Organik qoldiqlar sekin - asta bakteriyalar va zambrug’lar hayot faoliyatida parchalanib, hazm bo’ladi. Parchalanish tezligi ham har - xil bo’lishi mumkin. Hayvon jasadi, axlatlari bir necha haftalar talab etsa, qulab tushgan daraxt tanasi va moxlar bir necha yilda chirishi mumkin.
Biogeotsenoz populyatsiyalari orasidagi bog’lanishlarni - turlarning oziqlanish xarakteri va energiya hosil qilish usullari belgilaydi. Organizmlar oziqlanish usuliga qarab ikki guruhga bo’linadi:
1. Avtotroflar (asosan yashil o’simliklar. Organik moddalarni sintezlash uchun atrofdagi anorganik birikmalardan foydalanadi).
2. Geterotroflar (hayvon, odam, zamburug’, bakteriyalar. Avtotroflar hosil qilgan tayyor organik moddalar bilan oziqlanadi).