6-mavzu. Avtomobilning boshqariluvchanligi Reja

Burilishda avtomobilga ta’sir qiluvchi kuchlar

4-rasm Avtomobilning burilishi.
a-burilish jarayoning fazalari; b- burilishda ta’sir qiluvchi kuchlar; A-D-avtomobil burilishining xarakterli nuqtalari; - old va orqa g’ildiraklarning tezlik vektorlari.
Burilishda Avtomobilning harakat jarayoni uch fazadan iborat: Burilishga kirish (AB uchastka), burilish (BC), burilishdan chiqish (CD)
Avtomobilning to’g’ri chiziq bo’yicha harakatlanayotgan boshqariluvchi g’ldiraklar burilishga kirayotganda radiusi tabora kichirayib boradigan egri chiziq bo’yicha harakatlana boshlaydi.
Burilishda boshqariluvchi g’ildiraklar ma’lum bir burchak ostida o’zgarmas radiusli egri chiziq bo’yicha harakatlanadi.
Burilishdan chiqishda boshqariluvchi g’ildiraklar neytral holatga qaytadi, avtomobil radiusi tabora kattalashib boradigan egri chiziq bo’yicha harakatlana boshlaydi, keyin to’g’ri chiziqli harakat qiladi.
Burilishda harakatlanayotgan avtomobilga quyidagi kuchlar ta’sir qiladi: matrazdan qochma P_ц , uning bo’ylanma P_х va ko’ndalang P_у tashkil etuvchilari, yo’lning ko’ndalang reaksiyasi: old R_y1 va orqa R_y2 ko’priklarga.Bulardan asosiysi ko’ndalang P_у u avtomobil bo’ylanma o’qiga perpendikulyar yo’nalgan. Burilishda tekis harakatda matrazdan qochma P_ц kuchning ko’ndalang tashkil etuvchisi P_у kuch harakat tezligining kvadratiga proportsional, shuning uchun tezlik ortishi bilan keskin oshadi. P_у quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi.

Burilishda tekis harakatda yo’lning ko’ndalang reaksiyasi: old R_y 1 va orqa R_y 2 ko’priklarga quyidagicha aniqlanadi:

Tenglamalardan ko’rinib turibdiki, old va orqa ko’priklarga ta’sir qiluvchi markazdan qochma kuch ularga tushadigan og’rlik kuchlari G₁ , va G₂ ga to’g’ri proportsional.


3.Shinaning yonaki surilishi. Shinaning yonaki surilish koeffitsienta.Avtomobilning buriluvchanligi. Uning turlari. Neytral, chala va ortiqcha buriluvchanlik. Buriluvchanlik bo`yicha kritik tezlik.