6-мавзу. Асосий воситалар ҳисоби

МАЪРУЗА ТЕХНОЛОГИЯСИ

Ўқув соати: 2 соат	Талабалар сони: 40 та
Ўқув машғулот шакли: Ахборотли маъруза
Маъруза режаси: 1.Асосий воситаларни қайта баҳолашнинг ҳисоби 2.Асосий воситаларни таъмирлашнинг ҳисоби
Ўқув машғулотининг мақсади: талабаларга асосий воситаларни қайта баҳолаш ва таъмирлашни ҳисобда акс эттириш тартиблари тўғрисида тушунчалар бериш.
Педагогик вазифалар: асосий воситаларни қайта баҳолаш ва таъмирлашни ҳисобда акс эттириш тартибларини очиб бериш.	Ўқув фаолияти натижалари: Талабалар асосий воситаларни қайта баҳолаш ва таъмирлашни ҳисобда акс эттириш тартибларини билиб оладилар.
Ўқитиш воситалари: видеопроектор, электрон доска, ёзув доскаси.
Ўқитиш усуллари: Тушунтириш, ақлий ҳужум.
Ўқитиш шакллари: Коллектив иш
Ўқитиш шароити: Техник воситалар билан таъминланган аудитория.
Мониторинг ва баҳолаш: Оғзаки, тест савол-жавоблари.

1. АСОСИЙ ВОСИТАЛАРНИ ҚАЙТА БАҲОЛАШНИНГ ҲИСОБИ
Республикамизнинг 5-сон БҲМС (3-§)га мувофиқ асосий воситаларни қайта баҳолаш - асосий воситалар тиклаш қийматини ҳозирги бозор нархлари даражасига мослаш мақсадида уларни вақти-вақти билан аниқлаштиришдир. Қайта баҳолашда асосий воситаларнинг тикланган қиймати оширилиши ёки пасайтирилиши мумкин.
Қайта баҳолаш икки усулда, яъни бозор баҳоларидан келиб чиқган ҳолда тўғридан тўғри эски қийматни бозор қийматигача етказиш ёки эски қийматни белгиланган коэффициентларга кўпайтириш йўли билан янги қийматга чиқиш усулларида корхонанинг ўзи ёки мол-мулкни қайта баҳолаш бўйича махсус лицензияга эга бўлган корхоналар (ҳокимиятнинг кадастр бўлими ёки бошқа фирмалар) томонидан олиб борилиши мумкин. Янги ва эски қийматлар ўртасидаги фарқ қайта баҳолаш қийматини ташкил этади. Ушбу сумма ижобий сон билан чиқса, у асосий воситаларнинг қийматини оширилганлигини, манфий сон билан чиқса, у асосий воситалар қийматини пасайтирилганлигини билдиради. Қайта баҳолаш натижаси инвентаризация қайдномаси асосида ҳисобда акс эттирилади.
Асосий воситаларнинг қиймати оширилганда, янги ва эски бошланғич қийматлар ўртасидаги ижобий фарқ бухгалтерия ҳисобида қўйидагича акс эттирилади:
Дебет 0111-0190 «Асосий воситалар ҳисоби счетлари»
Кредит 8510 « Мулкни қайта баҳолаш бўйича тузатишлар»
Қайта баҳолашда мос равишда асосий воситанинг жамланган эскириш суммаси ҳам юқорида келтирилган икки усулнинг бири бўйича қайта ҳисобланади. Эскириш суммаси оширилганда унга қўйидаги ёзув қилинади:
Дебет 8510 «Активларни қайта баҳолаш бўйича тузатишлар»
Кредит 0211-0290 «Асосий воситаларнинг эскириши ҳисоби счетлари»
Айтайлик, 1 январь ҳолатига корхона биносининг бошланғич қиймати 100 000 000 сўм, жамланган эскириш суммаси 60 000 000 сўм, қолдиқ қиймати 40 000 000 сўм. Корхона қайта баҳолашни Иқтисодиёт вазирлиги белгилаган коэффициентлар асосида қайта баҳолаши ҳуқуқига эга. Мисол учун, бинолар учун белгиланган Иқтисодиёт вазирлиги томонидан белгилаган қайта баҳолаш коэффициенти 1,05, шу бинонинг бозор қиймати мулкни олди-сотди биржасида 120 миллион дейлик.
Корхона томонидан бинонинг коэффицииент усулида қайта баҳолаш натижалари қуйидаги 6.4-жадвалда келтирилган. Унда келтирилган ҳисоб-китобларга кўра:
*асосий воситалар бошланғич қиймати 5 000 000 сўмга ошган ва унга қуйидагича ёзув берилади: