6-мавзу. Асосий воситалар ҳисоби


Йиллар Йиллик амортизация



Download 145,19 Kb.
bet28/44
Sana29.05.2022
Hajmi145,19 Kb.
#619264
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   44
Bog'liq
Асосий воситалар ҳисоби-маъруза

Йиллар

Йиллик амортизация

Солиқга ториладиган амортизация

Жамланган амортизация

Қолдиқ қиймат

1 – усул

1

18000000

-

18000000

82000000

2

18000000

-

36000000

64000000

3

18000000

-

54000000

46000000

4

18000000

-

72000000

28000000

5

18000000

-

90000000

10000000

2 – усул

1

18000000

-

18000000

82000000

2

27000000

9000000

45000000

55000000

3

22500000

4500000

67500000

32500000

4

13500000

- 4500000

81000000

19000000

5

9000000

- 9000000

90000000

10000000

3 – усул

1

30000000

12000000

30000000

70000000

2

24000000

6000000

54000000

46000000

3

18000000

-

72000000

28000000

4

12000000

- 6000000

84000000

16000000

5

6000000

- 12000000

90000000

10000000

4 – усул

1

40000000

22000000

40000000

60000000

2

24000000

6000000

64000000

36000000

3

14400000

- 3600000

78400000

21600000

4

8640000

- 9360000

87040000

12960000

5

2960000

- 14040000

90000000

10000000

2.АСОСИЙ ВОСИТАЛАРНИ АМОРТИЗАЦИЯСИ (ЭСКИРИШИ) ҲИСОБИ
Асосий воситалар бўйича амортизация (эскириш)ни ҳисоблашга доир операциялар счетлар режасида кўзда тутилган контрактив бўлган 0200 «Асосий воситаларнинг эскириши ҳисоби счетлари»да акс эттирилади. Ушбу счетнинг сальдоси кредит томонида бўлиб, у жамланган эскириш суммасини кўрсатади. Ҳисобланган эскириш, яъни эскириш суммасини кўпайиши ушбу счетнинг кредитида, эскириш суммасини камайиши эса 0200 счетнинг дебетида акс эттирилади. Асосий воситалар эскиришини ҳисобга олувчи счётларнинг бошқа счётлар билан корреспонденцияланиши (боғланиши) 6.11-жадвалда келтирилган.
6.11-жадвал
Асосий воситалар эскиришини ҳисобга олувчи счётлар (0200)нинг бошқа счётлар билан боғланиши

Т/р

Хўжалик муомалаларининг мазмуни



Счётларнинг боғланиши



Дебет



Кредит



1

Асосий, ёрдамчи ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатувчи хўжаликларда фойдаланилаётган асосий воситаларга эскириш ҳисоблаш



2010, 2310, 2710

0211-0299

2

Умумишлаб чиқариш мақсадида фойдаланилаётган асосий воситаларга эскириш ҳисоблаш



2510

0211-0299

3

Савдо корхоналарида фойдаланилаётган асосий воситаларга эскириш ҳисоблаш



9410

0211-0299

4

Маъмурий мақсадлар учун фойдаланилаётган асосий воситаларга эскириш ҳисоблаш



9420

0211-0299

5

Қуйидаги мақсадларда фойдаланиладиган асосий воситаларга эскириш ҳисоблаш:
а) янги турдаги буюмларни ишлаб чиқариш учун мўлжалланган ишга тушириш ишларида;
б) серияли ёки оммавий ишлаб чиқаришга мўлжалланмаган янги технологик жараёнларни ўзлаштиришда хизмат кўрсатиш
учун



9430

0211 - 0299

6

Ишчи ҳайвонлар бўйича эскиришни ҳисоблаш

харажатларни
ҳисобга олувчи
счётлар



0270

7

Кўп йиллик ўсимликлар эскиришини ҳисоблаш

харажатларни
ҳисобга олувчи
счётлар



0280

8

Оператив ижарага берилган асосий воситалар эскиришини ҳисоблаш



9430

0220 - 0299

9

Молиявий ижара шартномаси бўйича олинган асосий воситаларнинг хусусий асосий воситалар таркибига ўтиши натижасида уларга ҳисобланган эскириш суммасини ўтказиш



0299

0211-0290

10

Молиявий ижара шартномасининг муддати тугагандан кейин ижарага берувчига қайтариладиган асосий воситаларнинг эскиришини ҳисобдан чиқариш



0299

0310

11

Асосий воситаларнинг эскиришини қайта баҳолаш:
а) қиймати оширилганда;
б) қиймати камайтирилганда.



8510
0211-0299

0211-0299
8510

12

Асосий воситаларни тугатиш, сотиш, текинга бериш, устав капиталига улуш сифатида бериш, молиявий ижарага бериш, камомад ёки бузилиш натижасида уларга ҳақиқатда ҳисобланган эскиришни ҳисобдан чиқариш



0211-0290

9210



Мавзуга оид асосий таянч атамалар
Амортизация – бу асосий воситаларнинг амартизацияланадиган қийматини фойдали хизмат муддати ичида янги яратилган маҳсулот (иш, хизмат) қийматига киритиш.
Эскириш –бу асосий воситанинг белгиланган меъёрлар бўйича ҳисобланган амартизация суммаси.
Амортизацияланадиган қиймат - асосий воситанинг бошланғич қийматидан кўзда тутилаётган ликвидацион қийматни чегиргандан кейин қолган қиймат.
Ликвидацион қиймат - бу асосий воситаларни фойдали хизмат муддати охирида ликвидация қилиш чоғида вужудга келадиган активларнинг уларни олишга кетган ликвидация харажатлари чегириб ташлангандан кейин қолган қиймати.
Ликвидация харажатлари – асосий воситаларни бузиш учун сарфланган моддий, меҳнатга ҳақ тўлаш харажатлари, ижтимоий суғурта органларига ажратмалар, турли транспорт ва бошқа хизмат харажатлари мажмуаси.
Мавзу бўйича назорат саволлари



1. Асосий воситаларга қандай усулларда ва тартибларда амортизация (эскириш) ҳисобланади?
2.Асосий воситаларга амортизация (эскириш) ҳисоби қандай юритилади?



Мавзу бўйича тест савол-жавоблари
1. Асосий воситалар бўйича эскириш меъёрини ким белгилайди
1. Вазирлар Маҳкамаси 3. Корхона рахбари
2. Молия Вазирлиги 4. Кузатув кенгаши


2. Асосий воситалар амартизациясини ҳисоблашнинг қайси усули Солиқ Кодекси негизига олинган
1. Кумулятив усул 3. Ишлаб чикариш усули
2. Бир маромда хисоблаш усули 4. Тезлаштирилган усул


3.Ишлаб чиқариш асосий воситаларига ҳисобланган амортизация (эскириш) суммасига бухгалтерия ёзуви қилинади
а) Дт 2010 Кт 0210-0290 б) Дт 0810 Кт 0210-0290
в) Дт 2110 Кт 0210-0290 г) Дт 9410 Кт 0210-0290


4.Бошқарув мақсадида ишлатиладиган асосий воситаларига ҳисобланган амортизация (эскириш) суммасига бухгалтерия ёзуви қилинади
а) Дт 2010 Кт 0210-0290 б) Дт 0810 Кт 0210-0290
в) Дт 2110 Кт 0210-0290 г) Дт 9420 Кт 0210-0290


5.Асосий восита жамланган эскириши қайта баҳолашда оширилганда қуйидаги бухгалтерия ёзуви қилинади
а) Дт 9910 Кт 0210-0290 б) Дт 8410 Кт 0210-0290
в) Дт 8510 Кт 0210-0290 г) Дт 8520 Кт 0210-0290


6. Асосий воситаларни қайта баҳолаш натижасида
а) улар эскириши суммаси ошади
б) улар эскириш суммаси камаяди
в) улар эскириш суммаси ўзгаришсиз қолади
г) улар эскириш суммаси ошади ёки камаяди.



МАЪРУЗА ТЕХНОЛОГИЯСИ

Ўқув соати: 2 соат

Талабалар сони: 40 та

Ўқув машғулот шакли: Ахборотли маъруза

Маъруза режаси:

  1. Асосий воситаларни сотилишининг ҳисоби

  2. Асосий воситаларни ликвидация қилишнинг ҳисоби

  3. Асосий воситаларни бепул берилишининг ҳисоби

  4. Асосий воситаларни таъсис бадали сифатида берилишининг ҳисоби.




Ўқув машғулотининг мақсади: талабаларга асосий воситаларни сотилиши, ликвизация қилиниши, бепул берилиши ва таъсис бадали сифатида киритилишини ҳисобда акс эттириш тартиблари тўғрисида тушунчалар бериш.

Педагогик вазифалар:
асосий воситаларни сотилиши, ликвизация қилиниши, бепул берилиши ва таъсис бадали сифатида киритилишини ҳисобда акс эттириш тартибларини очиб бериш.

Ўқув фаолияти натижалари:
Талабалар асосий воситаларни сотилиши, ликвизация қилиниши, бепул берилиши ва таъсис бадали сифатида киритилишини ҳисобда акс эттириш тартибларини билиб оладилар.

Ўқитиш воситалари: видеопроектор, электрон доска, ёзув доскаси.

Ўқитиш усуллари: Тушунтириш, ақлий ҳужум.

Ўқитиш шакллари: Коллектив иш

Ўқитиш шароити: Техник воситалар билан таъминланган аудитория.

Мониторинг ва баҳолаш: Оғзаки, тест савол-жавоблари.



1.АСОСИЙ ВОСИТАЛАРНИ СОТИЛИШИНИНГ ҲИСОБИ

Корхоналар зарур ҳолларда ўзларининг тўлиқ амортизация қилинган ёки қилинмаган асосий воситаларини сотишлари мумкин. Сотишга асос бўлиб сотувчи ва сотиб олувчи ўртасида тузилган шартнома ҳисобланади. Асосий воситани сотиш счет-фактура билан расмийлаштирилади. Ушбу ҳужжат сотиш операцияларини ҳисобда акс эттиришга асос бўлади. Счет-фактура асосида сотиш операциялари ҳисобда қўйидаги бухгалтерия ўтказмалари билан акс эттирилади (6.12-жадвалга қаранг).


6.12-жадвал
Асосий воситалар сотилишининг счётларда акс эттирилиши





Операциянинг мазмуни

Сумма

Дебет счет

Кредит счет

Асос бўлувчи ҳужжат

1

Асосий воситани сотиш (жўнатиш) қийматига

7000000

4010

9210

Шартнома, счет-фактура

2

Сотишдан олинган ҚҚС суммасига (агар корхона ҚҚС тўловчи ва солиқ солиш объекти мавжуд бўлса), (7000000-5800000)20/120

200000

9210

6410

Шартнома, счет-фактура

3

Асосий воситанинг бошланғич қийматига

60000000

9210

0111-0190

Шартнома, счет-фактура

4

Жамланган эскиришни ҳисобдан чиқариш

54200000

0211-0290

9210

Шартнома, счет-фактура

5

Сотишдан олинган фойда

800000

9210

9310

Шартнома, счет-фактура

Асосий воситаларни сотиш натижасида корхона фойда ёки зарар кўриши мумкин. Бу натижа жўнатиш қиймати (Жқ) ва қолдиқ қиймати (Ққ) ўртасидаги фарқдан иборат бўлади. Агар жўнатиш қиймати (Жқ) қолдиқ қиймат (Ққ) дан катта бўлса (Жқ  Ққ) корхона асосий воситаларни сотишдан фойда олган бўлади ва ҚҚС тўловчи ҳисобланади, агар жўнатиш қиймати (Жқ) қолдиқ қиймат (Ққ) дан кичик бўлса (Жқ  Ққ), корхона асосий воситаларни сотишдан зарар кўрган бўлади ва ҚҚС тўловчи ҳисобланмайди, яъни:


Фс (Зс) = Жқ – Ққ


Юқоридаги мисолда корхона сотишдан 800000 сўм фойда кўрган. Агар корхона асосий воситани 5000000 сўмга сотганда эди, у Солиқ Кодексига мувофиқ ҚҚС тўламайди, шунингдек ушбу корхона сотишдан 800000 сўм зарар кўрган бўлар эди ва бу зарар ҳисобда қўйидагича акс эттирилади:



Download 145,19 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   44




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish