6-Ma’ruza Payvandlash yoyning ta’minlash manbalari



Download 218,97 Kb.
Pdf ko'rish
Sana28.03.2022
Hajmi218,97 Kb.
#514459
Bog'liq
14 PAY YOY TAM 6-MARUZA-2



6-Ma’ruza 
Payvandlash yoyning ta’minlash manbalari 
Reja: 
1. Payvandlash yoyning ta’minlash manbalari hakida umumiy ma’lumot 
2. Payvand yoyi ta’minlash manbalarini tasnifi. 
3. Payvand yoyi ta’minlash manbalarini belgilanishi. 
Tayanch so’zlar.
Payvandlash zanjiri, о‘zgarmas tok manbalari, tо‘g‘rilagichlar , 
mexanizatsiyalashgan flyus. 
 Payvandlash yoyning ta’minlash manbalari hakida umumiy ma’lumot. 
Yoyni 
lozim bо‘lgan tok turi va tok kuchi bilan ta’minlovchi qurilma payvandlash yoyning 
ta’minlash manbai deyiladi. 
Ta’minlash manbai va payvandlash yoyi о‘zaro bog‘langan energetika tizimini 
tashkil qiladi, unda ta’minlash manbai quyidagi asosiy funksiyalarni bajaradi:
yoyni boshlang‘ich yonishi uchun sharoit yaratadi, payvandlash jarayonida uni 
turg‘un yonishini ta’minlaydi va rejim parametrlarini rostlash (sozlash) uchun 
imkoniyat yaratadi. 
Ta’minlash manbaining muhim texnik tavsifi unga yoyning u yoki bu turi bilan 
ishlash imkonini beradigan ta’minlash manbaining «payvandlash» klemmalaridagi 
kuchlanish U ni payvandlash toki I ga bog‘lanishidir. Bu bog‘lanishni ta’minlash 
manbaining tashqi voltamperli tavsifi (VAT) deydilar. Bizga ma’lum ta’minlash 
manbalari uchun eng xarakterli tavsiflar: tez pasayib boradigan 1, о‘rtacha 
pasayadigan 2 va qattiq 3 tavsiflaridir (1-rasm). 
1-rasm. Ta’minlash manbaining tez pasaib boradigan (1), о‘rtacha pasayadigan 
(2)va kattiq (3) tavsifi birgalikda turli uzunlikdagi payvandlash yoyining volt 
amper tavsifi bilan (4,5,6) birga. 
Yoyni turg‘un yonishi, demak, payvand chokning sifatli shakllanishi bir qator 
shartlarni bajarishga bog‘liq. Ulardan biri – ta’minlash manbaining kuchlanishi va 
toki yoyning kuchlanishi va tokiga tengligidir. Bunga manbaning VAT va yoyning 
VAT biror nuqtada kesishganda erishish mumkin. Masalan, agar manbaning VAT-
1 dastaki yoy bilan payvandlashga tegishli bо‘lgan 4,5 va 6 VAT bilan kesishsa yoy 


turg‘un bо‘ladi, bu esa faqat manba tez pasayib boradigan VAT ga ega bо‘lganda 
mumkin. Yoy bilan dastaki payvandlash jarayonida kо‘pincha yoy uzunligi 
anchagina о‘zgarib turadi demak, kuchlanish pasayishi ham mumkin. Bunday 
о‘zgarishlarda VAT larning kesishgan nuqtasi masalan, A
2
nuqtasidan A

nuqtasiga 
siljiydi. Bu tok kuchini 

I ga о‘zgarishiga olib keladi, u manbaning VAT qancha tez 
pasayadigan bо‘lsa shuncha kichkina bо‘ladi. Demak, dastaki payvandlash uchun 
tez pasayib boradigan tavsifli manba yaxshiroqdir. 
Sekin pasayib boradigan VAT manbalar flyus bilan avtomatik payvandlash uchun; 
qattiq VATli manbalar himoyalovchi gazlarda suyuqlanadigan elektrod bilan 
yarimavtomatik va avtomatik payvandlashda qо‘llanadi. Bunda VAT lardan 
foydalanish 
tez 
pasayib 
boradigan 
VAT 
ga 
qaraganda 
payvandlash 
transformatorlaridagi nobudlik quvvatini kamaytiradi va yoyni suyuqlangan
elektrodda yongandagi о‘z-о‘zidan rostlanish effektini kattalashtiradi. Bu effektning 
mohiyatini kо‘rib chiqamiz: masalan, yoy uzunligi kattalashganda,
elektrod metallining suyuqlanish tezligi kamayadi. Simni yuborib turish tezligi 
о‘zgarmas bо‘lganda, agar suyuqlanish tezligi kichkina bо‘lsa uning uchi buyumga
yaqinlashadi. Yoy uzunligi kamayadi, tok kuchi va simni suyuqlanishi oshadi. 
Jarayon tok kuchi va yoy uzunligining oldingi qiymati tiklangancha davom etadi. 
Yoy uzunligi tebranishi bilan bu effekt kuchliroq namoyon bо‘ladi, bu sekin 
pasayadigan va qattiq VAT li manbalarda kuzatiladi. 
Manbaning yana bir muhim tavsifi tokni I
min
dan I
max
gacha rostlash diapazoni, bu 
payvandlanayotgan metallni qalinligi va elektrod diametri о‘zgarganda kerak 
bо‘ladi. Bu diapazon K
r
= I
max
/I
min
nisbati bilan xarakterlanadi va rostlash karraligi 
deyiladi. Hozirgi zamon manbalari K

= 3...6 ga ega. Suyuqlanadigan elektrod bilan 
payvandlashda yoyning yonish jarayoni juda qisqa vaqt (sekund ulushlarida) 
elektrodni buyum bilan qisqa tutashishidan boshlanadi. Ta’minlash manbalari 
yoyning ishchi toki kuchidan 1,5...2 marta katta bо‘lgan qisqa tutashish toki I
kt
qiymatini ta’minlashlari lozim. 
Har qanday manbalarning ishini uchta asosiy holat xarakterlaydi: salt yurish rejimi 
(payvandlash zanjiri ulanmagan, yoy yonmagan) qisqa tutashish rejimi 
(payvandlash zanjiridan qisqa tutashish toki I
kt 
о‘tadi) va yuklamali rejim (berilgan 
ishchi tokda yoy yonadi). VAT da bu holat tо‘g‘ri keladigan ma’lum nuqtalar bor. 
Payvandlash ishlari bajarilayotganda
manba yoki t
u
vaqti ichida ishchi holatda, yoki 
t

vaqt ichida salt yurish rejimida bо‘ladi. Ikkala holat galma-galdan takrorlanadi. 
Shuning uchun ta’minlash manbai (davriy) qaytalama-qisqa vaqt rejimda ishlaydi 
deyish qabul qilingan, bu rejim ulanishining davom etishi (UDE) bilan 
xarakterlanadi:
UDE=
n
u
u
t
t
t

.
100% 
GOST 18311-72 ga binoan manbalarning ishlash sharoitiga qarab UDE=5%; 10%; 
15%; 30%; 65%; 100% qiymatlarini kо‘zda tutadi, buni hisobga olgan holda har bir 
tok manbaining turiga qarab nominal tok 
уз
I
ni hisoblaydilar, bu tokda manba qizib 
ketmaydi:
;
%
100
УАЭ
I
I
уз
ном

Bu yerda 
уз
I
– UDE 100% bо‘lganda uzoq muddat 


yо‘l quyiladigan tok. Ta’minlash manbalari turli quvvatlarda 40 dan 5000 A nominal 
toklarga mо‘ljallab ishlab chiqariladi, konkret qiymatlari shu chegaralarda GOST 
tomonidan belgilangan. UDE va nominal tok qiymatlari - ta’minlash manbaining 
parametrlaridir. Bular qatorida manbaning payvandlashda imkoni va qо‘llanish 
sohasi, payvandlash tokini rostlash diapazoni, tarmoq kuchlanishi va f.i.k. bilan 
xarakterlanadi.
Nazorat savollari:
1.Ta’minlash manbaining muhim texnik tavsifini aytib bering.

2.Payvand yoyi ta’minlash manbalarini belgilanishi aytib bering.


 
3.
Payvandlash yoyning ta’minlash manbalari haqida tushintirib bering. 

Download 218,97 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish