6-laboratoriya ishi: tarmoqni sozlash. Tizimni boshqarish. Nazariy qism operatsion tizim quyidagilarni boshqaradi

traceroute
orqali 
qaysi host 
yoki 
serverdan
keyin uzilish 
bo'layotganini 
bilib olishngiz mumkin.
• 
Server
— trafikni marshrutizatsiya qiladigan qurilma. Ya’ni klientlardan 
internet tomon chiqadigan trafikni o'zidan o'tkazib, ularni yo'nalishini 
belgilaydi. Global serverlar bilan lokal tarmoqni ajrata oladi. Ular o'rtasidagi 
trafikni o'tkaza oladi. 
• 
Paket
— baytlar (kilobaytlar) yig'indisi. Paket 2 qismdan iborat. Bosh qism 
va ma'lumotlar qismi (asosiy qism). Bosh qismda jamiki texnik parametrlar 
jamlanadi, ya'ni bu qismda paketni junatgan hostning adresi, ko'zlangan 
hostning adresi, qaysi protokol va qaysi port orqali kabi ma'lumotlar bo'ladi.
• 
IP-adres
— kompyuterning Internet tarmog'idagi adresi. 
• 
Protokol
— junatuvchi va qabul qiluvchi o'rtasida ma'lumot almashish 
uchun oldindan kelishib olingan kelishuvlar to'plami. Ikkala taraf ham 
ma'lumot almashinuvi vaqtida shu kelishuvlarga qat'iy rioya qiladi.
3 ta asosiy tarmoq protokoli mavjud: 
TCP
— Transfer Control Protocol — ma'lumot uzatishni boshqarish protokoli. 
UDP 
— User Datagram Protokol — Foydalanuvchi deytagrammalar protokoli, 
ma’lumot uzatishning transport protokoli. 

---

ICMP
— Internet Control Message Protokol — Boshqaruvchi xabarlarning 
tarmoqlararo protokoli. 
• 
Port
— mantiqiy atama bo'lib, ma'lumot turini aniqlash uchun ishlatiladi, 
ya'ni har bir turdagi pakeltarni alohida portlarda qabul qilinadi. Veb-trafikni 
80-portda. DNSga so'rovlarini 53-portda.
• 
Xost
— bu ham server yoki qurilma. Umuman olganda tramoqdagi har bir 
qurilmani umumiy qilib xost deb atashadi. 
• 
Domen 
— server(xost) adreslarini foydalanuvchiga tushunadigan 
ko'rinishidagi nomi. www.tuitkf.uz ni 195.158.28.195 ko'rinishida eslab 
qolish qiyin. Shuning uchun DNS hizmati ishlab chilgan va 195.158.28.195 
kabi uzun va noqulay adreslarga www. tuitkf.uz kabi qulay nom bilan 
murojaat qilish mumkin. 
•