6. kiyimdagi dekor va tanlanadigan materiallar

7. KOSTYUM - AXBOROT VOSITASI.
Jamiyat rivojlanishi bilan birgalikda kiyimda ham tabiat va jamiyatdagi o’zgarishlar aks etadi. Kiyimdagi shakl va rang - tabiiy elementlarning timsoli bo’lib, ularning takrorlanishi hisoblanadi va tabiiy elementlar bo’lib, hayvonot olami yoki biologik jarayon imitatsiyasi (tatuirovka, barg va teridan yopinchik) tushuniladi.
Har qanday davr va xalqning xususiyatlari o’ziga xos arxitektura, inter'er atrof muhitga bog’liqlikni o’zida kayd etadi. SHu tufayli, kiyimni san`atning boshqa elementlari bilan nafaqat birgalikda, balki uslub rivojlanishda asosiy ahamiyatga ega deb aytish mumkin. Xaqiqiylikning kiyimda aks etishi kanday vosita, usul va sistemada foydalanib amalga oshiriladih Bu savol bir necha 10 yillikni o’z ichiga qamrab oladi.
Kiyim - kommunikatsiyaning ma`lum bir ko’rinishi bo’lib, u uslub, moda, o’sha davr estetik va ilmiy kontseptsiyalari, jamiyatning, moddiy va ma`naviy hayotning tarzi, darajasi, texnologiyasi va hokazolari to’g’risida ma`lumot beradi. Xaqiqiylikning dialektik tasviri shundaki, obrazni o’rganish shakli - unда qarama - qarshilikni aks ettirish belgisi shartlili elementlardan foydalaniladi. Birinchi navbatda belgilar til doirasida ideal obrazlarning moddiylashtirilgan shakli bo’lib xizmat qiladi. SHuni e`tiborga olish kerakki, bizni xaqiqiylikni belgilar yordamida aks ettirish jarayoni emas, balki kiyim sohasidagi o’rganish va ijod imkoniyatlarini kengaytirish shartlari qiziqtiradi.
Kiyimning madaniyat elementlari - tasviriy san`at, adabiyot, teatrga nisbatan egallaydigan o’rnini aniqlash uchun kiyimning mazmuniy xususiyati yoki komunikatsion mohiyatini anglash e`tiborga loyiqdir. Agarda kiyim tuzilishi shakl va atrof - muhit jixozlari strukturasiga adekvatligi aniq bo’lsa, у har kanday ko’rinishdagi ma`lumotni bera olishga qodir. Xuddi shunday holda, kiyimni kommunikatsiyaning ko’rinishi sifatida ko’rib chiqish mumkin.
Libosda ham arxetikturadagi singari ma`lum bir sodir bo’ladigan voqelik va jihozlarning assotsiativ tushunchalari hukmronlik qiladi. Kiyim rivojlanish tarixining davomiyligi davrida uning shakli geometrik va abstraktiv elementlari asosida quriladi. Bu zamonaviylik kiyimda aks etmaydi degani emas. Kiyimning mastikligi, ritmikligi, kompozitsion tarkibi, ularning tartib, joylashuv ritmi ma`lum emotsional his - tuyg’u yoki oddiy emotsional tuyg’uni chaqiradi. Kiyim obrazining xaqiqiylik bilan taqqoslash jarayoni - uning til moxiyati yoritilishi asosida yotadi va u (semiotika va sintakmatika) terminlari bilan ifodalaniladi.
Semiotika - ob`ektning sifati o’ziga xosligi va ifodalash ma`nosini yoritadi. B. V. Mantanov yozishigа ko’ra, gnosiologik shartlilik bilimning majburiylikdan xalos etib, keyingi ifodani oldinlab - ideal modelga o’tish demakdir, ya`ni ifoda voqeilikdagi asosni ko’rsatish demakdir. Kiyimdagi sistemaviy timsol - rassomdan tomoshabinga informatsiyaning o’zatilishidir. Bunday bog’liqda kiyim va kod ma`lumotlar manbai o’rtasida kommunikatsiya o’rnatilish usuli hisoblanadi. Bunda kiyim mazmuni ma`lum belgi, timsol va boshqalar bilan "kodlashtiriladi".
S. Эzshezining ta`biricha, badiiy asarning tomoshabin tomonidan qabul qilish darajasi; tajriba, hayoliy holati, axlok, ijtimoiy kelib chiqishiga bog’liq. Demak, ma`lum bir ifoda turli tomoshabin tomonidan turlicha qabul kilinishi mumkin. Rassomning g’oyasi ma`lum bir qisqa timsol bo’lib, "kalit" yoki "kod" bilan belgilanishi mumkin.