6. kiyimdagi dekor va tanlanadigan materiallar

5. KOMPOZITSIYA VOSITALARI
Kompozitsiya vositalari orasida proportsiyalarni, o’lcham nisbatlarini birinchi o’ringa qo’yish keraк - butun kompozitsiyani ko’rishning asosi mana shudir.
SHaklning bo’laklardan iboratliligi odam gavdasi tuzilishining murakkabligidan, uning qaddi - qomatи tuzilishidan, necha yoshdaligidan, materialning xarakteridan va kiyimning tikilish texnologiyasidan, modaning nimaga mo’ljallanganligi va yo’nalishi qandayligidan kelib chiqadi.
Kiyimdagi mutanosiblik - proportsiya kiyim alohida qismlardagi mos o’lchamlarning bir - biriga, hamda odam gavdasidagi mos o’lchamlarga bo’lgan nisbatidir.
Tasvirlangan buyumni uning proportsiyasiga qarab, ya`ni buyum qismlari uzunligining kengligiga nisbati orqali bilish mumkin. har qanday buyum faqat o’zigagina xos bo’lgan ma`lum proportsiyalarga, buyum qismlari kattaliklarining birqbiriga va butun buyumga nisbatan o’lcham nisbatlariga ega bo’ladi. Buyumni bilishda na uning shakli, na rangi yoki materiali proportsiya kabi shunchalik katta rol o’ynamaydi. Rasm chizishda proportsiyani his etish eng asosiy muhim ko’rsatkichlardan biridir.
Proportsiyaning buzilishi rasm xaqiqiyligini buzadi. har qanday murakkab shaklga turli nuqtalardan qaraganda u turlicha qabul qilinadi. Lekin unga qay tomondan qaraganga va qaysi ko’rinishда tasvirlanganiga qaramay, shakl asl holdagi proportsiyasi va xarakteriga mos bo’lishi va aniqlanishи lozim. Ko’zaning turli ko’rinishdagi rasmlaridan buyumni bilishimiz, tasavvur qilishimiz va unga xos bo’lgan proportsiya va shaklni aniqlashimiz mumkin. Agar buyum qismlarining o’zaro nisbati rasmda noto’g’ri tasvirlangan bo’lsa, perspektivada uning to’g’ri chizilganligi, yoki soyasi va rangi a`lo darajada bajarilganligi ham tasvirni haqiqiy qila olmaydi.


33 - rasm. Ko’zaning turli xil ko’rinishi
Rasmda buyum proportsiyasini aniq topish rasm soluvchi ko’zining o’lchash (chamalash) qobiliyatига bog’liq. Ko’z bilan o’lchash qobiliyati naturadan (aslidan) sistemali ravishda rasm chizish mobaynidа astaqsekin rivojlanadi. Buyumlar guruhini chizishda murakkabroq masalani echishga - buyumlar guruhi proportsiyasini topishga to’g’ri keladi. Bu holda buyumlar qismlari va kattaliklarini kuz билан chamalab taqqoslash usuli ishlatiladi. o’lchov birligi sifatida shu guruhdan biron buyumning kattaligi olinadi.
Qanday proportsional nisbatlarni tanlash kiyimga qo’yiladigan funktsional talablarga bog’liq. SHuning uchun hamma hollarda bir xilda yaxshi bo’laveradigan qandaydir proportsiya bo’lishi mumkin emas. Proportsiya tanlash kishi gavdasining xususiyatlariga ham - uning bo’yi, to’laligi, qomat rasoligi tuzilishiga va albatta, yoshiga ham bog’liq.