6. kiyimdagi dekor va tanlanadigan materiallar

18 - rasm. Kompozitsiyadagi uyg’unlilik.
Oldingi planda tasvirlanuvchi o’sha figuraning o’zini arxitektura fonini ikkinchi planga surib, qisman qog’oz chetidan chiqarish mumkin, masalan plakatda. qattiq harakatdagi odamni qog’oz chetiga chizilsa, ishora dinamikligi ajratib ko’rsatiladi. Ishni chizmada rasm komponovkasi haqidagi fikrlaringizni tekshirib ko’ring. Dastlabki kompozitsion qoidalarni oddiy jonsiz buyumlar rasmlarida o’rganish osonroq. Keyin arxitektura detallaridan boshlab antik figuralargacha chizib gips quymalardan chizish kursini o’tish kerak. Uyg’unlikni tabiiy hisiga ko’ra biz tasvirlayotgan buyumni qog’oz formati yo’l qo’yadigan o’lchamlarda joylashtiramiz: odamning sal ko’tarilgan boshini qog’oz o’rtasidan yuqoriroq belgilaymiz va hokazo. Bu kompozitsion sinab ko’rishlar bo’ladi. Astaqsekin o’quv chizishlari vazifalarini murakkablashtirib, biz yuqori va past gorizont, sodda va murakkab harakat, shartli alohida fon va chuqur bo’shliq bilan rasmlar joylashuvi o’rtasidagi farqni sezamiz. Biz rakursli tasvirlash va frontal tasvirlashli kompozitsiyalar o’rtasidagi farqni ko’rib olamiz. Fazodagi shaklning murakkab qisqartirishlari turli burchak qiyalikdagi diagonal yo’nalishlar bilan doimo bog’liq.
2. 8. AMALIY SAN`ATDA KOMPOZITSIYA TURLARI
Tarixiy manbalardan ma`lumki, o’zbek xalqining hayot tarzi qadimqqadimdan amaliy san`at bilan bog’liq. Xalq shuhrati dunyoga tarqalgan serjilo amaliy san`atni asrlar mobaynida vujudga keltirdi. Bu san`at o’zining rangqbarangligi va go’zalligi bilan mashhurdir. o’ymakorlik, kulolchilik, misgarlik, zargarlik hamda matoga gul bosish va gul tiqish, zardo’zlik va yo’rmado’zlik o’zbekistonda qadimdan rivoj topib kelayotgan amaliy san`at turlarini tashkil etadi. SHuningdek kashtachilik san`ati ham ijodning eng ommaviy shakllaridan biri bo’lib kelgan. U bilan asosan xotinqqizlar shug’ullanishgan. Kelinchaklar uylari devorlarini bezaydigan kashta yoki boshqa badiiy bezaklar, arxitekturada qo’llaniladigan mahobatli bezakli suratlar bilan uyg’unlashib, o’ziga xos yaxlitlik hamda bir butun tasviriy ko’rinish kasb etib, yagona ansamblni tashkil etadi.
Hozirda kashtachilik ham amaliy san`atning boshqa turlari qatori davr an`analarini o’zida aks ettirmoqda, ya`ni, fanqtexnika yutuqlaridan bahramand bo’lib, o’zgacha bir ruhda shakllanib bormoqda. Bu boradagi yutuqlardan quvonsakda, ammo ma`lum vaqt kashtachilik o’z qimmatinи yo’qotgandek tuyuldi. Lekin respublikamiz mustaqillikka erishgach, kashtachilik san`atiga bo’lgan talab kuchaydi.