6-cинфлар учун

2.2 REJALASHDA ISHLATILADIGAN MURAKKAB UNEVIRSAL ASBOB USKUNALAR TUZILISHI VA ISHLATILISHI

Universal burchak o’lchagich (uglomer). Turli xil burchaklarni o’lchash va rejalashda slesarlik go’niyalari va transportir bilan bir qatorda universal burchak o’lchagichlar ham ishlatiladi. Universal burchak o’lchagichlar UN tipidagi (6- rasm), tashqi va ichki burchaklarni o’lchaydigan va UN tipidagi (7-rasm), tashqi burchaklarni o’lchaydigan turlarga bo’linadi. UM tipidagi burchak o’lchagich 2 gacha aniqlikda o’lchash imkonini beradigan n bo’lgan tashqi burchaklarni o’lchash mumkin.

6 – rasm. UN tipidagi universal burchak o`lchagich: a –umumiy ko`rinishi; 1 – go`niya, 2 – tutqich, 3 – noknus, 4 – noknus vinti, 5 – stopor, 6 – asbob nelka, b – konisning tuzilishi.

Unda yarim doiraviy asos bor, unga lineyka 4, sektor 3 bilan 2 o’q atrofida aylanadigan qo’zg’aluvchi lineyka 10 birlashtirilgan. Qo’zg’aluvchi lineyka 10 ni biror burchakka aniq o’rna tish uchun gayka 7 mikrometrik vint bo’ylab buraladi. Qo’zg’aluvchi lineyka aniq burchakka o’rnatilgandan so’ng stopor 9 bilan sektor 3 asos 5 ga kotirib qo’yiladi. Sek tor 3 ga nonius 8 o’rna tilgan. Nonius shkalasini
xosil qilish uchun 29° ga teng burchak olib, uni 30 bo’lakka bo’linadi (7-rasm, b). U holda har ikki qo’shni shtrix orasidagi burchak 60X29:30 = 58' ga teng bo’lib, G dan 2 kichik bo’ladi. Burchak o’lchagich yordamida o’lcham olishda uning nol xolati tekshirib olinadi.

8 – rasm. Rejalash plitasi. a – umumiy ko`rinishi, 1 - go`niya, 2 – o`q, 3 – sector, 4 – lineyka, 5 – yarim doiraviy asos, 6 – mikrometrik surish vinti, 7 – gayka, 8 – noknus,9 - stopor , 10 – qo`g`aluvchi lineyka, b – noknusning tuzilishi: v, g – ishlatilishi.

Rejalash plitasi (8-rasm) asosiy
rejalash moslamasi bulib, unga rejalash uchun kerak bo’ladigan barcha rejalash asboblari, turli moslamalar, rejalanadigan zagotovka va detallar joylashtiriladi. Rejalash plitalari mayda donli kul rang cho’yandan quyish yo’li bilan tayyorlanib, ustki yuzasi va en tomonlari randalash stanogida randalab tekislanadi va silliqlash stanogida silliqlanadi. Rejalash plitalari 100X200, 200x200, 200x300, 300X300,
300X400, 400X400, 450X600 mm li qilib
tayyorlanadi va max-sus stol yoki tumbalarga o’rnatiladi. Rejalash plitalari

fazoviy detallarni o’lchash va rejalashda o’lcham va rejalarning aniq chiqishini ta’minlash imkonini beradi. Rejalash plitasining sirti hamma vaqt quruq va toza tutilishi kerak.
Tagliklar (9- rasm) rejalash vaqtida detallarni aniq o’rnatish imkonini beradi, rejalash plitasini tirnalishdan va ezilishdan saqlaydi. Ular rejalanadigan

detallarning shakli va o’lchamiga qarab turli konstruksiyada tayyorlanadi. Rejalash ishlarini bajarishda tagliklar va rejalash asboblari rejalash plitasi ustiga o’rnatiladi.

9 – rasm. Tag`liiklar: a – yassi yumaloq, prizmasimon tag`liklar, ponalar. b – ponasimon taglik, 1 – vint, 2,3 – po`lat.

3.