6-cинфлар учун

BUYUMLARNI TAYYORLASHDA ZAGOTOVKANI REJALASH ISHLARI

Sortli prokat zagotovkani rejalash.
Sortli metalldan yasaladigan buyumlarni rejalash o’zining alohida xususiyati bilan shakli yassi buyumlarni rejalashdan. farqlanadi. Sortli metallning mana shu xususiyati ko’proq hajmli shaklda bo’lishidir. Shuning uchun sizlar ushbu mashg’ulotda sortli metall zagotovkani rejalashda o’zingiz

(5-sinfdan) biladigan rejalash asboblaridan tashqari, Anshlagli go’niya va keng tovonli go’niya kabi rejalash asboblari (52-rasm) bilan ham tanishasiz va ulardan foydalanasiz ham sortli metalldan yasaladigan buyumlarni fazoviy rejalashda qo’llanadi. Fazoviy rejalash tekislikda emas, balki fazoda amalga oshiriladigan rejalashdir. Bunda prizmalar, turli tagliklar (52-rasm) kabi har xil moslamalardan foydalanish mumkin.

Mazkur rasmda kesimi doira sortli metallda tik chiziqlarni rejalash usuli tasvirlangan. Valik turgan prizma ham, keng tovonli go’niya ham rejalash plitasiga qo’yiladi. Valikning prizma ustida 90° burilishi uning kundalang kesimi yuzasida
perpendikulyar chiziqlar o’tkazish imkonini beradi. Mana shu usul bilan kesimi doira sortli metall zagotovkalarda, jumladan, shponka pazlarida yotiq chiziqlar o’tkazish ham amalga oshiriladi, lekin bunda rejalash xatkashi qo’llanadi. (53-rasm).
Kesimi doira sortli metallning kundalang kesimi yuzasida aylana, kvadrat, oltikirrani rejalash uchun rejalash sirkulidan foydalaniladi (54-rasm).
Bu asbob sharnirli biriktirilgan ikkita oyoq va qotirish vintidan tuzilgan. Sirkul bilan rejalash 55-rasmda tasvirlangan.
Kesimi doira sortli metallning VK chizig’i yoki markazini topish markazla- gich deb ataladigan, moslama yordamida bajarilishi mumkin (56-rasm).
Kesimi kvadrat, to’g’ri to’rtburchak sortli metallarni rejalashda jag’lari o’tkirlangan va toblangan rejalash shtangensirkulidan foydalaniladi.

3.