6-Amaliy mashg’ulot Neft mahsulotlarini kristallanish, loyqalanish (xiralanish) va qotish haroratlari Kristallanish

Qotish harorati
. Neft mahsulotlarining qotish harorati fizik konstanta
bo‘lolmaydi. Lekin, texnik tasnifga ega bo‘lgan kattalik xisoblanadi. Uning
bu xarakteristikasi orqali past haroratlarda tashish ayniqsa qishki sharoitda,
bilish muhim axamiyatga ega. Aniq sandart usulda qotish haroratini inobatga ola 
turib, past haroratlarda neft mahsulotlarini so‘rib olish to‘g‘risida, mulohaza
yuritish noaniq bo‘lib qoladi. So‘rib olish vaqtida harorat qiymati hamma vaqt 10–
15
0
S

---

da, qotish haroratsiga qaraganda yuqori bo‘ladi. Past haroratlarda neft va neft
mahsulotlarining qotishi, qovushqoqlikning past haroratda oshib borishiga olib
keladi. Bundan tashqari, neft va neft mahsulotlarining qotishi, uning tarkibida
ortiqcha erigan parafin va serizin uglevodorodlarini bo‘lishi bilan ham
xarakterlanadi. Qotish haroratini bila turib, mahsulotdagi parafin miqdori
to‘g‘risida mulohaza yuritish mumkin. Parafin miqdori qanchalik ko‘p bo‘lsa, 
qotish harorati shunchalik yuqori bo‘ladi. Masalan, Grozniy konidagi parafinli
neft –11
0
S da 1 % qotadi, undagi mazut –30
0
S da qotadi. Lekin shuni ham aytish
kerakki, shu rayondan chiqadigan tarkibida parafini bo‘lmagan neft – 20 
0
S da 
qotadi. Parafinli zarrachalarini qurshab olib, smolali asfaltenlar qotish haroratiga
sezilarli ta’sir ko‘rsatadi, ya’ni u parafinlarni kristall panjara hosil qilishini 
qiyinlashtiradi. Shuning uchun ikkita turli xildagi neftda bir xil miqdorda 
parafin bo‘lsa xam ularning qotish harorati har xil bo‘lishi mumkin. Qaysi neftda
smolali modda kam bo‘lsa shu neftning qotish harorati yuqori bo‘ladi.
Deyarli hamma neft moylari, dizel va kotel yoqilg‘ilari qotish haroratida 
normallashadi. Yil mavsumiga qarab, neft mahsulotlari past yoki yuqori
haroratda qotish haroratiga ega bo‘ladi. Ba’zi bir maxsus moylar, 60 % dan
70 % gacha qotmasligi kerak. Bu ko‘pgina mashinalar va jihozlarni ishlashi 
uchun me’yoriy vosita bo‘lib hisoblanadi. 
1