6-amaliy mashg‘ulot mavzu: Kooperatsiyalarning tasniflanishi

6-AMALIY MASHG‘ULOT

Mavzu: Kooperatsiyalarning tasniflanishi

Reja:

1. 
   Kooperatsiya, Kooperatsiyaviy munosabatlar tushunchalari.
   
2. 
   Qishloq xoʻjaligi, sanoat va ishlab chiqarishning ilrnga asoslangan sohalarida Kooperatsiya: Kooperatsiyaning funktsional chegaralari va oʻziga xos xususiyatlari.
   
3. 
   Kooperatsiya shakllari.
   
4. 
   Oʼzbekiston Respublikasida Kooperatsiya va uning turlari.
   
5. 
   Birlashmalar, ularning tuzilishi, maqsadi va faoliyat yoʻnalishlari.
   
6. 
   Uyushmalaming tashkil etilishi va oʻziga xos xususiyatlari.
   
7. 
   Qishloq xoʻjaligida Kooperatsiya turlari.
   

Kooperatsiya tijorat va notijorat faoliyatni tashkil etish usullaridan biridir.

Katta iqtisodiy lug'atda Kooperatsiya (lotincha cooperatio - hamkorlik) quyidagicha izohlanadi: 1) qo'shma yoki o'zaro kelishilganishlab chiqarishni tashkil etishning universal shakli; 2) jamoaga ixtiyoriy a'zolik asosidagi shaxslar birlashmasi.
Kooperatsiya deganda odamlarning - dehqonlarning, ishchilarning, xizmatchilarning, mayda ishlab chiqaruvchilar va mulkdorlarning faoliyatning turli sohalarida ma'lum umumiy maqsadlarga erishish uchun ixtiyoriy birlashmasi (yoki birlashmalari majmui) tushunilishi kerak.
Kooperatsiya (lot. cooperatio — hamkorlik, birgalikda ishlash) — 1) jismoniy shaxslarning birgalikda tadbirkorlik faoliyatini olib borish uchun ixtiyoriylik asosida birlashuvi; 2) ikki yoki bir necha mamlakatlarning xorijiy sheriklar ishtirokida qoʻshma yoki oʻzaro muvofiklashtirilgan ishlab chiqarishni tashkil etishining universal shakli. Bunday KOOPERATSIYAmahsulot ishlab chiqarishni taqsimlashga, kommersiya hamkorligi, xatarlarni oʻzaro kafolatlash, investitsiyalarni va sanoat sirlarini umumiy himoya qilishga asoslanadi. Oʻzbekistonda ishga tushirilgan "SamKochavto", "Kabul-Oʻzbek", "Oʻzdunrobita", "OʻzKeysmash" va boshqa korxonalar KOOPERATSIYAasosida faoliyat yuritadi 
Kooperativ- oʻz-oʻzini boshqarish va moliyalashtirish maqsadida tadbirkorlik faoliyatini olib borish uchun ixtiyoriy ravishda birlashgan fuqarolar guruhini jamlagan tashkilot.
Qishloq xo'jaligi rivojlanishining dastlabki bosqichlarida kooperativ harakatning eng keng tarqalgan shakllari kooperativlar qayta ishlash, sotish, ta'minot kooperativlari hisoblangan.
Kooperativ faoliyatining ustuvor yo'nalishlaridan biri va eng muhim tashkiliy-huquqiy shakllaridan biri qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishidagi iqtisodiy munosabatlar qishloq xoÿjaligi kooperativi hisoblanadi. Qishloq xoÿjaligi Kooperatsiyasi rivojlanish va samarali faoliyat yuritishga xizmat qiluvchi asosiy elementlardan biridir qishloq xo'jaligi sektori va butun dunyo bo'ylab ishlab chiqaruvchilarga o'zgaruvchan iqtisodiy sharoitlarga muvaffaqiyatli moslashish imkonini beradigan ishlab chiqarishning tashkiliy shakllaridan biri.
Qishloq xo'jaligi kooperativi - qishloq xo'jaligi ishlab chiqaruvchilari va (yoki) fuqarolar tomonidan shaxsiy yordamchi xo'jaliklarni yurituvchi tashkilot .
Qishloq xo'jaligi ishlab chiqarish kooperativi - bu fuqarolar tomonidan tashkil etilgan qishloq xo'jaligi kooperativi ishlab chiqarish, qayta ishlash va sotish bo'yicha qo'shma tadbirlar qishloq xo'jaligi mahsulotlari, shuningdek, boshqalar uchun kooperativ a'zolarining shaxsiy mehnat ishtirokiga asoslangan qonun hujjatlarida taqiqlanmagan faoliyat.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. Самсонова И.В. Сельскохозяйственная кооперация: Учебноc пособие. 1-е изд. Санкт Петербург, Лан, 2020. -388 с.
2. Сельскохозяйственная потребительская кооперация [Электронний ресурс]: учебное пособие / Б.А. Доронин. Л.А. Мешервакова. Л.А. Латишева и др.: под ред. Л.А. Латишевой; Ставрополский государственний аграрний университет. - Ставропол: АГРУС, 2011. - 288 с.
3. Farmonov T.X., Muxtorov A., Saidjonov S. Qishloq xo‘jaligida kooperatsiya munosabatlarini shakllantirish va rivojlantirish. -Toshkent: ToshDAU, 2014. -68 b.
4. Вахитов К.И. Кооперация: Теория, история. практика. –М.: Дашков и К⁰, 2019. -558 с
Qo‘shimcha adabiyotlar:
1. Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. - T.: Oʻzbekiston, 2020.
2. Oʻzbekiston Respublikasining “Kooperatsiya toʻgʻrisida”gi qonuni. 1993 yi
3. Oʻzbekiston Respublikasi «Fermer xoʻjaliklari toʻgʻrisida»gi qonuni (yangi tahrir). 2004 yil.
4. Oʻzbekiston Respublikasi «Xoʻjalik yurituvchi sub’yektlar faoliyatining shartnomaviy-huquqiy bazasi toʻgʻrisida»gi qonun.
5. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi "Oʻzbekiston Respublikasini yanada rivojlanlirish boʻyicha harakatlar strategiyasi toʻgʻrisida” gi PF-4947-sonli Farmoni.