6-Amaliy mashg’ulot Mavzu: Kimyoviy ommaviy qirg’in qurollaridan himoyalash Ishning maqsadi

6-Amaliy mashg’ulot

Mavzu: Kimyoviy ommaviy qirg’in qurollaridan himoyalash

Ishning maqsadi: Talabalarga shu mavzularga oid asboblarni ko‘rsatish va metodlarini o‘rgatish. Uyga vazifa berish.

Ishning bajarilish tartibi

Kimyoviy razvedka asboblari haqida tushinchaga ega bo‘ladi;

Kimyoviy razvedka asboblari va ionlashtiruvchi nurlarni dozimetrik nazorat qilish usullarini biladi.


Glossary


Umumiy ma’lumotlar

Kimyoviy qurollar — zaxarli kimyoviy birikmalar bo’lib, ular asosan zaxarli moddalar hisoblanadi. Kimyoviy qurollarning kuchi ularning zaxarli xususiyatiga qarab belgilanadi. Kimyoviy qurollar ximoyalanmagan odamlarni, xayvonlarni, o’simlik, yer, suv, xavo, inshoot, texnika va jamiki ko’rinadigan narsalarni zaxarlaydi. Bunday qurollar asosan nafas yo’li, teri, oshqozon-ichak va yaralangan joylarda kon yo’li bilan ta’sir qilishi mumkin. Kimyoviy qurollar ta'sir etgan insonlar va jamiki mavjudotlar, jismlar, oldingi holatiga qaytarib bo`lmaydigan darajada zaharlanadi.

Kimyoviy qurollar — nishonga tez va uylangan maqsadga to’la erishish darajasi bo’yicha ta’sir etishiga qarab eng xavfli va qudratli qirg’in qurol hisoblanadi.Chunki uning juda kichik dozasi xam juda qisqa vaqtda ta’sir etib hamma narsani zaxarlaydi. Tarkibi Kimyoviy qurollar shikastlash xususiyatiga kura: asabni pallajlovchi, (zoman, zarin, Vilks), terini zaxarlovchi (iprit, azotli iprit), umumiy zaxarlovchi (sinil kislotasi, xlorsian) bo’guvchi (fozgen, difozgen), qaltiratuvchi (xloratsetofenon, adamsit), ruhiyatga ta’sir etuvchi (LSDdietilamidlizirin kislotasi va Bizet). Zaxarlovchi moddalar zaxarlash xususiyatiga hamda taktik qo’llanishiga ko’ra quyidagi guruxlarga bo’linadi:

O’ldiruvchi — Viiks, zaryn, zoman, iprit, azotli iprit, sinil kislotasi, xlorsian, fozgen;

Kimyoviy qurollar ta’sir doirasi o’ta barqaror va keng miqyoslidir.

Zaxarlovchi moddalarning kuchi uning zaxarliligi, tez ta’sir etuvchanligi va chidamliligi bilan ulchanadi. Bulardan tashkari, bunday qurollarningta’sir etish diapazoni (kulami) juda katta xisoblanadi.

Hozirgi vaqtda zaharli moddalarni aniqlash uchun kimyoviy razvedkaning qo‘shin asbobi — VPXR, tibbiy va veterinariya xizmatlari kimyoviy razvedka asbobi — GTXR-MV, tibbiy dala kimyosi laboratoriyasi — MPXlar ishlatiladi.

Zaharli moddalarni kimyoviy razvedka dala asboblari bilan aniqlash, so‘rilayotgan zaharlangan havo oqimi reaktiv orqali reaktiv rangi intensivligi to‘ldiruvchidagi zaharli moddaning havodagi kontsentratsiyasiga to‘g‘ri proportsionaldir.

Kimyoviy razvedkaning qo‘shin asbobi (VPXR) zarin, zoman, iprit, fozgen, difozgen, sinil kislota, xlortsian, shuningdek, Vi-iks gazlarning zavodda ma`lum xududlarda, texnikada borligini aniqlashga mo‘ljallangan Аsbob qopqoqli korpusdan, unga o‘rnatilgan qo‘l nasosi, kiydirma, indikatorli trubkalari bo‘lgan kog‘oz kassetalar, tutunga qarshi filtrlar, himoya qalpoqchalari, elektrofonar, korpus va unga qo‘yiladigan patronlardan tashkil topgan.