6-7-amaliy mavzu. Sement asosida qurilish qorishmalarini ishlab chiqarish texnologiyalariQurilish qorishmalarini ishlab chiqarishda sifat nazorati Betonqorishmasivauningasosiyxossalari

6-7-amaliy mavzu.Sement asosida qurilish qorishmalarini ishlab chiqarish texnologiyalariQurilish qorishmalarini ishlab chiqarishda sifat nazorati
Betonqorishmasivauningasosiyxossalari

Betonqorishmasideb, aniqnisbatlardatanlabolinganbog‘lovchi, suv, yirikvamaydato‘ldiruvchilarniqorishtiribolinganquyuqbo‘tqasimonaralashmagaaytiladi. Qorishmagazarurxollardamaxsusqo‘shilmalarhamqo‘shiladi.

Betonqorishma, asosanikkitalabgajavobberishikerak: birinchisi- uosonvaqulayjoylanuvchan; ikkinchisi- qorishmaniuzoqmasofagatashiganda, unitayyorlanganvaqtidagibirjinsliligiyo‘qolmasligilozim. YAnibetonqorishmasi“qulayjoylanuvchan”va“bog‘lanuvchan” (qatlamlargaajralibketmaydigan ) bo‘lishikerak.
Qulayjoylanuvchanlik - betonqorishmasiningbetonlanadiganbuyumqolipinierkinto‘ldirishivatashqimexaniktasirnatijasidazichlanishxususiyatinibildiradi. Uningbuxossasiqorishmaxarakatchan-ligivaqattiqligibilantavsiflanadi.
Betonqorishmasining“xarakatchanligi”debuningo‘zmassasitasiriostidayoyilibketishxususiyatigaaytiladi. Betonqorishmasiningxarakatchanlikdarajasiaynishuqorishmadanqoliplanganbetonkonusningcho‘kishbalandligi (smhisobida ) bilantavsiflanadi. Uningbuxossasibalandligi 300, ustgiasosiningdiametri 100 vapastgiasosiniki 200 mmbo‘lgankesikkonusshaklidagitubsizmetallqolipdaniboratstandratasbobyordamidaaniqlanadi (6.3-rasm).
Ichkiqismioldindansuvbilanxo‘llanganqolipnamshimmaydigantekisgorizontalyuzagao‘rnatiladi. So‘ngraqolipbetonqorishmasiningbirxilbalandlikgaegauchtaqatlamibilanto‘ldiriladivaharqaysiqatlamsterjensimon-metall (tayoqcha) yordamidashibbalabzichlashtiriladi. So‘ngraqolipdastasidanushlabtikxoldako‘taribolinadivahosilbo‘lganbetonkonusyonigaqo‘yiladi. Qolipolinganidankeyinbetonkonuso‘zog‘irligi

6.3-расм. Бетон қоришмасининг харакатчанлигини конус асбоби ёрдамида аниқлаш. а-асбобнинг умумий кўриниши; б-қаттиқ; в-кам харакатланувчан; г-харакатланувчан; д-нимсуюқ ҳаракатланувчан; е-суюқ қоришмалар.

tasiridacho‘kadi. CHo‘kishbalandligi (sm) chizg‘ichbilano‘lchanadi. Konus-ningcho‘kishmiqdorigako‘rabetonqorishmalar, qattiq, kamxarakatlanuvchan, xarakatlanuvchan, nimsuyuqxarakatlanuvchanvajudasuyuqxillargabo‘linadi (6.2-jadval).

B



etonqorishmasining“qat-tiqligi”- titratishtasiridauningyoyilishivaqolipnito‘ldirishxususiyatidir. Betonqorishmasiningqattiqlikdaraja-sibetonqorishmasiningoldindanqoliplangankonusiningqattiq-ligianiqlanadiganasbobdatekis-lashvazichlashuchunzarurbo‘lgantitratishvaqti (sek. hisobida) bilanbelgilanadi (6.4 rasm).
U
6.4-расм. Бетон қоришмасининг қат-тиқлигини аниқлаш асбоби. 1-цилин-дрсимон идиш (халқа); 2-ушловчи халқа; 3-конуссимон идиш; 4-воронка; 5-диск штанга; 6-шайба; 7-втулка; 8-диск; 9-штатив;
shbuasbobhalqa 1, konus 3, voronka 4 dantashkiltopganbo‘lib, ullarninghammasisilliqpo‘lattunukadanyasalgan. Halqa-ningtikdevorchasigamahkamlov-chivtulkabiriktirilgan; shuhal-qadadisk 8 ningshtativiayla-nadi, diskshtanga 5 gashayba 6 or-qalimahkamlangan. Diskning 5mmdiametrlioltitateshigibor.
Betonqorishmaningqattiqliginianiqlashdahalqatitratmamaydonchagao‘rnatiladi. Halqagakonus 3 o‘rnatilib, dastlarimaxsuso‘yiqqatushibturadigansiquvchihalqa 2 yordamidamaxkamlabqo‘yiladi, so‘ngravoronka 4 o‘rnatiladi. Konusgayuqoridaaytibo‘tilgantartibdaqorishmato‘ldiriladi, qorishmaningharqatlamimetaltayoqchayordamidashibbalabzichlantiriladi. Konuschiqaribolingach, shtativ 9 ningtiko‘qiatrofidaaylantiriladivakonusshakliniolganbetonqorishmaustigadisk 8 shtangasi 5 bilanbirgatushriladi. Vtulka 10 vintiniburab, shtativzarurvaziyatdamahkamlabqo‘yiladi, aynipaytdatebranmamaydonchavasekundomerishgatushirilib, betonkonusningtekislanishivazichlanishikuzatiladi. Diskningistalganikkiteshigidanqorishmasuyuqligisitilibchiqaboshlagunchamaydonchatebranibturadi. Diskningteshigidanqorishmapaydobo‘lishibilansekundomervamaydonchaningtebranishito‘xtatiladi. Sekundomermiliko‘rsatibturganvaqt (sek) betonqorishmaningqattiq-liginiifodalaydi (6.2 jadval).
Donalariningyirikligi 70 mmgachabo‘lganto‘ldiruvchilardaniboratbetonqorishmasiningqattiqligiengoddiyusuldaquyidagichaaniqlanadi (6.5-rasm).
Buusuldatomonlarningo‘lchamlari 200x200x200 mmbo‘lganmetallqolipdanfoydalaniladi. Qoliptitratmamaydonchagao‘rnatiladivaichigaostkitomoniochiqstandartkonusjoylashtiriladi. So‘ngrakonusgabetonqorishmasiyuqoridaaytibo‘tilgantartibdato‘ldiriladi. Keyinkonussekin-astachiqaribolinadivaaynipaytdasekundomerbilantit-ratishmaydonchasiishgatushiriladi. Betonqorishmaqolipninghammaburchaklarinito‘ldirib, yuzasigorizontalholgakelgach, yanitekislangach, titratishvasekundomerto‘xtatiladi.

6.5-rasm. Betonqorishmasiningqattiqliginianiqlashningoddiyusuli; a-konusliqolipasbobningumumiyko‘rinishi; b-qolipgabetonqorishmasisolinganidankeyingiko‘rinishi; v-qolipningzichlantiril-ganidankeyingiko‘rinishi

Qolipdagibetonqorishmaningyuzasitekisbo‘lgungaqadaro‘tganvaqt (sek) 1,5 gako‘paytirilsa, betonqorishmaningtexnikviskozimetryordamidaaniqlanganqattiqlikko‘rsatkichikelibchiqadi.

Betonqorishmaningharakatchanligivaqattiqligibo‘yichaxillari6.2-jadvaldakeltirilgan.

Betonqorishmasiningxarakatchanligivaqattiqligibo‘yichaxillari

6.2-jadval

Qorishmaningxillari	XarakatchanligiP, sm (konuscho‘kishibo‘yicha)	Qattiqligi, J, sek
		Silindrsimonstandartasbobdaaniqlanganda	Texnikvis-kozimetrdaaniqlanganda
O‘taqattiq Qattiq O‘rtachaqattiq Kamxaraktlanuvchan Xarakatlanuvchan Nimsuyuq Judasuyuq	- - - 1...4 5...10 11...20 >21	30...21 20...11 7...4 - - - -	200...150 150...75 50...15 15-0 - - -

Betonqorishmadagisuvmiqdorinikamaytirishvaplastikliginioshirishuchunmaxsusorganikqo‘shilmalarishlatiladi. Qorishmagasementmassasiganisbatan 0,2÷0,25% miqdordasulfatlispirtbardasi (SSB) yoki 0,08÷0,1% sovunqo‘shilsa, undagisuvmiqdori 8÷12% gachakamayishimumkin (qorishmatarkibigaqo‘shiladiganmaxsusqo‘shilmalarhaqida §6.2 to‘liqmalumotberilgan).