6-35 кВ ли тармоқларда ва 110-500 кв тарқатиш қурилмаларида феррорезонанснинг олдини олиш бўйича кўрсатмалар

2. УМУМИЙ ҚОИДАЛАР
2.1. 110-500 кВ тарқатиш қурилмалари кучланиш трансформаторлари ва сиғимли кучланиш бўлувчи билан ўчиргичларни ўз ичига олган даврлари ферроресонанcни олдини олиш ва сўндиришнинг асосий мақсади, қоида тариқасида, 110-500 кВ ли электромагнит типли кучланиш трансформаторлар ва узиш шинаси ва бошқа электр ускуналар билан боғлиқ, шунингдек, шиналар АПВ тўғри ишлашини ва ходимлар хавфсизлигини таъминлаш учун, зарарни олдини олиш учун эмас.
2.2. Феррорезонанснинг олдини олиш чора-тадбирлари, одатда, электромагнит кучланиш трансформаторлари билан 110, 150, 220 ва 330 кв тарқатиш қурилмаларида ва сиғимли кучланиш бўлгичларили ВВБ ва ВВДМ ўчиргичларда амалга оширилиши керак.
2.3. Феррорезонанснинг олдини олиш бўйича чора-тадбирлар ишлаб чиқишда, оператив коммутация вақтида ҳам, қайта улашларни автоматик равишда узиш вақтида ҳам релели ҳимоя ва автоматика таъсиридан унинг содир бўлиши ёки сўнишини истисно қилишни назарда тутиш керак.
2.4. Ичида улаб-узгичлар ВВН билан ВНВ ва ҳоказо, шу жумладан импорт қилинганлар, шунингдек турли хил ўчиргичларга эга бўлган 150, 220, 330, 500 кв тарқатиш қурилмаларида феррорезонанснинг олдини олиш чоралари тегишли ҳисоб-китобларни бажаргандан сўнг амалга оширилади.

3. 110-500 КВ ЭЛЕКТРОМАГНИТЛИ КУЧЛАНИШ ТРАНСФОРМАТОРЛАРИ ВА СИҒИМЛИ КУЧЛАНИШ БЎЛГИЧЛАРИ БЎЛГАН ЎЧИРГИЧЛАРДА ФЕРРОРЕЗОНАНС ЮЗАГА КЕЛИШИНИ АНИҚЛАШ УСУЛИ

3.1. Электр станциялари ва подстанцияларнинг тарқатиш қурилмаларида феррорезонанснинг олдини олиш чора-тадбирларини амалга оширишдан олдин қуйидагилар бажарилиши керак:

3.1.1. Электр станциялари ва электр тизимининг подстанцияларининг 150-500 кв ли тақсимловчи қурилмалари ва феррорезонанс содир бўлиши мумкин бўлган тақсимловчи қурилма схемалари ФИК да кўрсатилган схемаларни ҳисобга олган ҳолда аниқланади ва 1-расмда оператив коммутация тартиби [1] ва [2] инструкцияларда кўрсатилган.






1-расм. 110-500 кВ тарқатиш қурилмасининг принципиал электр схемаси

2-расм. 500 кВ ОРУ қисмининг электр уланишларининг бирламчи схемаси

3-расм. 500 кв ОРУ нинг бир қисмини алмаштириш схемалари:
а) - электромагнит кучланиш трансформатори билан ундан чиқадиган кучланиш; б) - Эквивалентлиги; L -кучланиш трансформаторининг индуктивлиги; R - ВН ўрамининг актив қаршилиги; Е-тармоқнинг ЭЮК;
C_э=C_B+C_S
Бу ерда, C_в- ОРУ ҳаво ўчиргичларининг контактларини кучайтирувчи конденсаторларнинг натижавий сиғим қийматлари йиғиндиси;
C_S - ОРУ нинг ерга нисбатан сиғимлари, электр жиҳозлари, шиналари ва шиналари қийматларининг йиғиндиси.
3.1.3. Ҳаво ўчиргичларининг шунт контактлари ва тарқатиш қурилмаси ҳудуди ёки ерга нисбатан шина тизими сиғимлари ҳамда, конденсатор сиғимларининг маълум натижавий (дастлабки) қийматлари бўйича феррорезонанcнинг пайдо бўлиш эҳтимоли аниқланган (4-расм).

4-расм. 50 Гц частотада кучланишлар феррорезонанси пайдо бўлиш чегаралари (U=U_наиб.р):
- резонанс бор; - резонанс йўқ;

3.1.4. Феррорезонанснинг мавжудлиги ва ушбу режим параметрлари компютер ҳисоблаш дастури ёрдамида аниқлаштирилади (1-илова). Ҳисоблаш натижаларига мисол 2-иловада келтирилган.

3.1.5. Феррорезонанс ҳисоблаш дастури ёрдамида кучланиш трансформаторида резонанс кучланишнинг энг юқори даражалари учун баҳоланади (1-иловага қаранг).
3.2. Феррорезонанс пайдо бўлиши мумкин бўлган тарқатиш қурилмаларининг схемаларини аниқлаш нормал ва "таъмирлаш" схемалари учун, шунингдек оператив қайта улаш пайтида ва автоматик равишда реле ҳимояси ва автоматикаси узилгандан кейин содир бўладиган схемалар учун амалга оширилиши керак.
3.3. Компьютер ёрдамида ферроресонанснинг мавжудлик имконияти тармоқнинг маълум бир нуқтасида ишлаш пайтида юзага келадиган минимал даражаси билан аниқланган кучланиш ўзгаришлари оралиғи учун ва [3] ва [4] да кўрсатилган максимал рухсат етилган даража учун бўлиши керак .
3.4. Тарқатиш қурилмаларини алмаштириш схемаларини тузишда паспорт (операция вақтида ўлчанган), тарқатиш қурилмалари ва ускуналари қисмларининг сиғим қийматлари, ўчиргичнинг сиғимли кучланиш бўлгичларининг паспорт (операция вақтида ўлчанадиган) қийматлари ишлатилиши керак (3-илова).
3.5. Феррорезонанc кузатилиши мумкин бўлган тарқатиш қурилмаларининг схемасини аниқлашда, феррорезонанc юзага келиш эҳтимоли ва кучланиш даражасини оширадиган операцион қайта улаш ва автоматик коммутация пайтида тўлиқсиз фазали ҳаво ўчиргичлари коммутацияси оқибатида тўлиқ бўлмаган режимлари пайдо бўлишини ҳисобга олиш тавсия этилади (5-расм).

5-расм. Шина тизимидан уланишлар автоматик ўчирилгандан сўнг ОРУ шина тизимининг тўлиқ бўлмаган электр таъминоти схемаси