6 -ámeliy Nerv sisteması kesellikleriniń xarakteristikası. Jumıstıń maqseti

6 -ámeliy
Nerv sisteması kesellikleriniń xarakteristikası.


Jumıstıń maqseti: Nerv sisteması kesellikleri tuwrısında túsinikke ıyelew.
Jumıstıń wazıypası: Nerv sisteması oraylıq hám periferiyalıq nerv sistemasınan quralǵan. Oraylıq nerv sisteması organizmdiń sırtqı ortalıq menen óz-ara qatnasın basqarıp (regulatsiya etip), kisiniń minezqulqın háreketin basqaradı, denedegi barlıq organ hám sistemalar iskerligin muwapıqlastıradı. Onıń iskerligi reflekslarga tiykarlanǵan bolıp, Adam bas mıyı qabıl etip alınǵan barlıq tásirot hám maǵlıwmatlardı qayta tiklaydi hám de olardı ózinde ómirlik saqlaydı. Oraylıq nerv sisteması basqa organlar menen 12 jup bas mıy nervleri hám 31 jup arqa miyaden shıǵatuǵın talshıqlar járdeminde baylanısta boladı. Sol sebepli mıy yarım sharlar qabıǵınıń háreketlendiriwshi tarawına qan quyilganda keri tárepte qól-ayaqtıń shollanishi gúzetiledi. Bas mıy póstloǵi órta esapta 20 mlrd nerv kletkalarınan shólkemlesken. Pútkil gewde bóylab, organ hám tóqimalardan keletuǵın impulslar bas mıy póstloǵining túrli bólegine ótib baradı. Mısalı, bas mıy póstloǵining sheke bólagida esitiw impulslari, jelke bólagida kóruv impulslari tawsıladı.
Arqa miydiń basqarıw funksiyası ápiwayı reflektor icaksiyalarga tiykarlanadı. Miydiń oń yarım sharınan kiyatırǵan impullar arqa miydiń shep tárepine kerisinshe shep tárepten kiyatırǵan lari arqa miydiń o 'ng tárepke ótedi. Oraylıq nerv sisteması qan aylanıwınıń aynıwı, túrli zaqım aliwler, isiwler, o 'smalar hám tug'ma kemshiliklerdiń payda bolıwı sebepli zıyanlanıwı múmkin. Bas mıy hám arqa miyadagi niiqsonlar ádetde hámledarlıqta zıyanlı faktorlar : juqpalı kesellikler, zaqım aliwler, radiofaol nurlar ta 'siri, áke yamasa onaning spirtli ishimlikler tutınıw etiwi hám basqa faktorlar ta 'sirida payda boladi. Birpara balalarda tug'ma kemshiliklerdiń payda bolıwında násillik faktorlardıń da málim dárejede ornı bar. Ana qornida homila zıyanlı faktorlar tásirinde salmaqli kemshiliklerge tap bolıwi múmkin. Mısalı, mikrosefaliya (gelle súyeki hám miydiń rawajlanmay qalıwı ), gidrosefaliya (mıy juwan qarınlarında hádden tıs kóp arqa mıy suyıqlıǵı jıynalısı ) hám basqalar.
Nerv sistemasınıń kesellikleri hám zaqım aliwlerin vujudga keltiretuǵın tiykarǵı sebeplerine - zaqım aliwler, infeksiya, záhárleniw, qan aylanıwınıń aynıwı (organikalıq hám funksional ), ósmalar, ishki bóz sekretsiyasi hám zat almasınıwınıń buzılıwları kiredi. Hádden tıs sharshawlar hám unamsız sezim-tınıshsızlanıwlar nerv sistemasınıń funksional keselliklerine alıp keledi. Nerv sisteması kesellikleriniń hám zaqım aliwiniń tiykarǵı kórsatkichlaridan biri, bul háreket buzılıwları bolıp tabıladı. Hárekettiń pútkilley yóqolishi - paralich, plegiya yamasa láńlik dep ataladı. Paralich (plegiya)- grekshe paralysis bólib, bulshıq etler innervatsiyasi aynıwı áqibetinde hoxlovchi hárekettiń ámelge asıra almaslikka túsiniledi.
Paralich (láńlik) larning tómendegi túrleri ushraydı : láń
monoplegiya-bir qól yamasa bir ayaq shollanishi;
gemiplegiya-denediń yarım bólegi hám bir tárepleme ayaq-qólning shollanishi;
paraplegiya-simmetrik qól hám ayaqlardıń shollanishi;
tetraplegiya-eki qól hám eki ayoq shollanishi.
Parez- grekshe paresis, sózidan alınǵan bólib, qóyib jiberiw, bóshashish, mánosini anglatib, hárekettiń bólekan yóqolishi, onıń kúshi hám kólemi azayıwına aytıladı. Bunda bulshıq ettiń innervatsiyasi bólekan yóqoladi.
Parezlar da tómendegi túrlerge bólinadi: monoparez, gemiparez, paraparez, tetraparez. Bas miydiń aldınǵı búrmesindegi oraylıq háreket ótkazuvchi neyronlardıń zıyanlanıwında oraylıq paralich payda bóladi; arqa mıy old shoxchalari kletkaları, periferik nervlerdiń túbirchalari, periferik neyronlardıń zıyanlanıwında - periferik yamasa tómen paralich (shollanish) payda bóladi.
Sonday etip, arqa mıy old shoxchalarining kletkaları yamasa bas mıy nervleriniń háreket yadrosı arqa mıy hám bas miydiń periferik nervleriniń old túbirchalari hám háreket talshıqların zıyanlanıwında periferik paralichlar rawajlanadı. Bunday paralichda reflekslar yóqoladi (anafleksiya), bulshıq etlerdiń tonusi pasayadi yamasa ulıwma yóqoladi (atoniya), bulshıq etlerdiń átirapiyasi keyinirek degeneratsiyaga alıp keletuǵın ózgarishlar payda bóladi. Oraylıq paralichlarning tiykarǵı belgileri-bulshıq etler tonusining asıwı (gipertonus) yamasa bulshıq etlerdi tirishib qısqarilishi, eriksiz sherik háreketlenisler (sinkineziya) hám patologikalıq (soǵ kisilerde uchramaydi) reflekslarning payda bólishi esaplanadı. Hárekettiń aynıwı eki túrde kórinadi háreket koordinatsiyasınıń aynıwı ataksiya payda bólishi tınısh jaǵdayda hám júrgende teń salmaqlılıqtıń aynıwı.
Nerv sisteması keselliklerinde seziwsheńlıqtıń aynıwınıń tómendegi túrleri ayırmashılıq etiledi: seziwsheńlıqtı pútkilley yóqolishi - anesteziya, tómenlewi giposteziya, asıwı gipersteziya.