6- маъруза Электр занжирларни ҳисоблаш усуллари

Шохобча токларини контур токларига ажратиш занжирнинг таҳлили-дан келиб чиқади. Контур токларини шохобча – ватар токларига ўхша-тиш мумкин, бундай вазиятда мустақил контур токлари тенгламалари-нинг сони К = Ш + 1 - Т (6.10) номаълумлар сони билан тенг бўлади; барча бошқа шохобчаларнинг токлари контур токлари орқали ифодаланган бўлади. 3.13,а-расмда икки контур токлари I1 ва I2 бўлган оддий электр зан-жири келтирилган. Занжирнинг а ва b шохобчаларидаги токлар контур токларига тенг: Iа= I1; Ib= I2 . Занжирнинг с шоҳобчасидаги ток икки бошқа шохобчалар токларининг алгебраик йиғиндисига тенг: у иккала контур учун умумий бўлган шу шохобчадан оқиб ўтаётган контур токларнинг ҳам йиғиндисига тенг: Iс = I1 + I2 . Кирхгофнинг иккинчи қонунига биноан занжирнинг биринчи кон-тури учун (6.2,а-расм)

6.2-расм raIa + rcIc = Еa - Еc ёки (ra + rc) I1 + rcI2 = Ea - Ec янги белгилашлар қабул қилинса: r11·I1 + r12I2 = Е1, бунда r11 = ra + rc - биринчи контур таркибига кирган барча шохобчалар қаршиликларининг йиғиндиси:

r12 = rc - биринчи ва иккинчи контурлар учун умумий бўлган шохобча қаршилиги: Е1=Еa - Еc - биринчи контур таркибига кирган барча ЭЮК лар алгебраик йиғиндиси: мусбат ишора билан йўналиши контур токи йўналишига мос бўлган ЭЮК белгиланган. Шунга ўхшаш, иккинчи контурда (6.2,а -расм): r21·I1 + r22I2 = E2 бунда r21 = rc; r22 = rb + rc; Е2 = Еb - Еc . Таърифланишига кўра, икки контур учун умумий бўлган шохобчанинг қаршилиги r12 = r21. Юқорида кўрилганларни ихтиёрий контурлар сони учун умумлаш-тирсак, таркибида ток манбаси бўлмаган занжир учун контур токлари тенгламалари тизими қуйидаги андозада ёзилади: r11·I1+ r12·I2+ r13·I3+… = E1 ; (6.11,a) r21·I1+ r22·I2+ r23·I3+… = E2 ; . . . . . . . . . . . . . . . .