5-sinf toshkent – 2020 Umumiy o‘rta ta'lim maktablarining 5-sinf darsligi bo‘yicha o‘quv-metodik qo‘llanma «nashriyot uyi tasvir»

10-dars. KOMPYUTERNI BOSHQARUVCHI DASTURLAR 
Darsning texnologik xaritasi va ssenariysi
I. Tashkiliy qism
Salomlashish, davomatni aniqlash, uy vazifasini tekshirish
Darsning turi
nazariy + amaliy
O‘qitishning usul va 
texnologiyalari
suhbat, savol-javob, “Estafeta”, “Case-study” usullari
O‘qitishning shakllari
yakka tartibda, qatorlar bilan, sinf bilan ishlash
AKT va interfaol vositalar
 
o kompyuter
 
o elektron doska
 
o smart doska
 
o proyektor
 
o televizor
 
o kolonkalar
Ko‘rgazmali qurollar va 
o‘qitish vositalari
 
o darslik
 
o taqdimot
 
o video
 
o rasmlar
 
o plakatlar
 
o tarqatma kartochka-vazifalar
 
o amaliy vazifalar 
 
o laboratoriya vazifalari
 
o test varaqalari
 
o so‘rovnoma
II. Motivatsiya
Hozirgi kunda eng serdaromad kasb egasini bilasizmi?
III. Yangi tushunchalar
Kompyuterning dasturiy ta’minoti, operatsion tizim (OT), 
Windows, interfeys, ish stoli, oynachalar, yorliq, piktogramma, 
papka, ish stoli elementlari.

---

54
O
pe
ra
ts
io
n 
tiz
im
 
da
st
ur
la
ri
M
at
n 
m
uh
ar
rir
lar
i
G
rafi
k 
m
uh
ar
rir
lar
i
M
usi
qa
 
m
uh
ar
rir
lar
i
Vi
de
o 
m
uh
ar
rir
lar
i
An
tiv
irus
 
da
st
ur
la
ri
Br
au
ze
rlar
Paint
Qo‘llaniladigan resurslar
T
arqatma 
vazifalar
Taqdimot
Videodars
Audiodars
Internet-resurs
10-mavzu.pptx
10-mavzu.avi
10-mavzu.mp3 
http:\www.dr.rtm.uz.
Yangi mavzu 
O‘qituvchi:
Daftarga yozib oling!
Mustaqil ish 
Sinf doskasida sana, mavzu yoziladi, turli dasturlarning belgilari (ikonkalari) aks etib turgan foto yoki 
rasmlar joylashtiriladi. 
1-vazifa.
 Bolalar, rasmda ko‘rsatilgan tasvirlar haqida nima deya olasiz? Bunday tasvirlarni 
qayerlarda uchratgansiz? (Javoblarni qabul qiladi va to‘g‘ri javob bergan o‘quvchilarni stiker bilan 
rag‘batlantiradi.)
Yangi mavzuni taqdimot namoyishidan boshlaymiz va asosiy ma’lumotlarni daftarimizga yozib 
qo‘yamiz. 
Kompyuter yoqilishi bilan ishga tushadigan, foydalanuvchi bilan kompyuter o‘rtasida muloqot 
o‘rnatadigan, barcha qurilma va dasturlarni boshqara oladigan dastur 
operatsion tizim
 deb ataladi. 
Bunday dasturlarga: 
DOS, UNIX, MS-DOS, MACOS, WINDOWS, LINUX, DOPPIX
 kabi dasturlar kiradi. 
WINDOWS inglizcha so‘z bo‘lib,
 
“oynalar”, “lavhalar”
 yoki 
“darchalar”
 
ma’nosini anglatadi. Operatsion 
tizimning bunday nomlanishiga sabab — undagi barcha dastur, fayl va papkalar oynachalar 
ko‘rinishida ochiladi. 
2-vazifa
 
(qatorlararo estafeta). O‘quvchilarga turli dastur nomlari yozilgan kartoshkalar tarqatiladi. 
Har bir qator boshiga quyida ko‘rsatilgan jadval varaqasi beriladi. Birinchi o‘quvchi kartochkadagi 
rasm qaysi guruhga tegishli ekanligini aniqlaydi va mos ravishda tegishli ustunga uning nomini 
kiritadi. Masalan: Paint dasturi ikonkasi tushsa, 3-ustunga uning nomini kiritib qo‘yadi va keyingi 
o‘quvchiga uzatadi.
Dars
10

---

55
5-SINF DARSLIGI BO‘YICHA