5 sinf botanika fanidan dars ishlanmasi namunasi

YANGI MAVZUNI O‘RGANISH

O‘quvchilar guruhlarda yangi mavzuni o‘rganishdan oldin o‘tgan mavzu bo‘yicha tayyorlab kelishgan rangli qog‘ozlardan yasalgan bargchalarni ma’lum daqiqada poyada qarama-qarshi, ketma- ket, xalqada, murakkab barglar shaklida joylashtirishlari kerak. Guruhlar ishini tugatgandan keyin barglarni poyada joylashishini guruhdan bitta o‘quvchi tushuntirib beradi.

REJA:

1. 
   Barglarni ichki tuzulishini, bajaradigan vazifasiga mos kelishi.
   
2. 
   Barg hujayralari va organoidlari.
   
3. 
   Ularning tuzulishi va vazifalari.
   
4. 
   Bargdagi to‘qimalar.
   

CHAQIRIQ

1. 
   Bargning ichki tuzulishi deganda nimalar ko‘z oldingizga keladi.
   
2. 
   Barg nima uchun doimo yashil rangda.
   
3. 
   Barg tomirlari qanday vazifa bajaradi.
   
4. 
   Bargning eng muhim vazifalaridan biri.
   
5. 
   Barglarning etini tuzulishi nimaga bog‘liq.
   

Barglarning ichki tuzulishi, ularning bajaradigan vazifasiga bir muncha mos keladi. Bargning tashqi sharoitga moslashuvchi organi ekanligi, uning ichki tuzulishida aniq ifodalangan. Bargning ichki tuzulishiga undagi ayrim organoidlarning tarkibi va ularning joylashishi tartibiga suv rejimi, yorug‘lik, harakat, shamol, tuproq sharoiti, dengiz sathidan balandlikda joylashishi va boshqa omillar sezilarli darajada ta’sir qiladi. Shuning uchun bargning ichki tuzulishi, hatto bir o‘simlikning o‘zida ham farq qiladi. Barg sirtining ham ostki, ham ustki tomoni epidermis bilan qoplangan. Epidermis hujayralari bargda suv bug‘lantirishni va havo almashinib turushni to‘g‘ri ta’minlab boradi. Bu hujayralar oraliqsiz zich joylashib, u bargni qurib qolishidan hamda tashqi fizik mexanik ta’sirlardan, shuningdek, bargning ichki hujayralari mezofillga mikroorganizmlarni kirishidan saqlaydi. Ayrim o‘simliklarni (piyoz boshi, begoniya, trodeskansiya) ustki epidermis hujayralarida antotsion pigmentlari bo‘lib, bargni, barg bandini har-xil ranga bo‘yaydi. Barg epidermisi xoh rangsiz, xoh rangli bo‘lsin o‘zidan bemalol quyosh energiyasini o‘tkazadi. Ostki epidermis hujayralari orasida ko‘pgina ustisalar joylashadi.