5-мавзу. Ўзбекистонда демократик, фуқаролик жамияти асосларининг шаклланиши, амалга оширилган сиёсий ислоҳотлар (2 соат)

Ижтимоий шерикликнинг назарий методологик асоси

ХХ асрнинг ўрталарида Т.Парсонс ва Ю.Хабермаслар томонидан яратилган консенсус назарияси ижтимоий шерикликнинг кенг миқёсда ёйилишига катта туртки берди. Бу назария ижтимоий шартнома назарияси ўрнига келиб, ижтимоий шерикликнинг назарий методологик асоси вазифасини бажара бошлади.

ИЖТИМОИЙ ШЕРИКЛИК ҲОЗТРГИ ДАВРДА:

Ҳозирги кунда ижтимоий шерикликнинг моҳияти ижтимоий-сиёсий майдондаги кучлар: давлат тузилмалари, тижорат корхоналари ва нотижорат ташкилотлари ўртасидаги конструктив алоқадорлик сифатида англашилади. Ижтимоий фанларда бу кучлар 1-, 2- ва 3-сектор номлари билан юритилади. Ижтимоий шериклик ҳар уч сектор вакиллари ўртасида ҳамкорлик пайдо бўлганда ва бу ҳамкорлик ҳар уч гуруҳ ва жамият учун манфаатли экани англашилганда вужудга келади.

Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариши тушунчаси

Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариши фуқароларнинг маҳаллий аҳамиятга молик масалаларни ўз манфаатларидан, ривожланишнинг тарихий хусусиятларидан, шунингдек миллий ва маънавий қадриятлардан, маҳаллий урф-одатлар ва анъаналардан келиб чиққан ҳолда ҳал қилиш борасидаги Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси ва қонунлари билан кафолатланадиган мустақил фаолиятидир.

Ўзбек жамиятида жамоа бўлиб яшашнинг энг олий шакли маҳалладир.

Ўзини ўзи бошқаришнинг мазкур шакли асрлар оша яшаб келмоқда. Маҳалла мамлакатимизда кўп асрлардан буён мавжуд бўлса-да, Ўзбекистон давлат мустақиллигидан кейингина муносиб ижтимоий-ҳуқуқий мақомга эга бўлди. 1992 йил 12 сентябрда Ўзбекистон Республикаси биринчи Президенти И.А.Каримовнинг Фармони билан “Маҳалла” Республика ҳайрия жамғармаси ташкил этилгани, 1993 йил 2 сентябрда “Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари тўғрисида”ги Қонун қабул қилинишининг ўзиёқ маҳалла институтининг давлат томонидан қўллаб-қувватланаётганлигини ёрқин далилидир. 1995 йил 21 декабрда тасдиқланган Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик кодексига ҳам маҳалла ҳақида алоҳида модда киритилган бўлиб (78-модда), унда қайд этилганидек, “Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари юридик шахс сифатида фуқаролик-ҳуқуқий муносабатларнинг қатнашчиларидир”.

1994 йил 4 январда Олий Кенгашнинг 9-сессиясида “Ўзбекистон Республикасида маҳаллий ҳокимият идораларини қайта ташкил этиш тўғрисида”ги Қонун қабул қилинди. Тошкент шаҳри ва 12 вилоятда 1992 йил давомида Президент тавсияси асосида биринчи марта ҳокимлар тайинландилар.
1995 йил сентябрда Президент ҳузуридаги Давлат ва жамият қурилиши Академияси ташкил қилинди. Ушбу академияда ўтган фаолият йиллари давомида 2000 га яқин раҳбар ва тегишли мутахассис кадрлар ўз малакаларини оширдилар. Республика Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг 2018 йил 30 майдаги қарорида истиқболли бошқарув кадрлар фаолиятини такомиллаштиришда мазкур академиянинг ўрни ва роли алоҳида белгилаб қўйилди.
2016 йил сентябрдан бошлаб фаолиятини бошлаган “Халқ қабулхоналари” кўплаб йиғилиб қолган муаммоларни ечимини топишда катта аҳамият касб этмоқда. Президент Ш.М.Мирзиёевнинг “Халқ давлат идораларига эмас балки давлат идоралари халққа хизмат қилиши лозим” ибораси мазкур қабулхоналарининг иш фаолиятининг негизини ташкил этмоқда.