5-mavzu: yurakning joylashuvi hamda tuzilishi reja

Arteriyalarning tuzilishi
Arteriyalar devori uch qavat pardadan tuzilgan. Ichki qavat qon tomir bo'shlig'i tomonida bir qator 
endoteliy hujayralaridan iborat bo'lib, uning ostida subendoteliy va ichki elastik membrana 
joylashgan. O'rta qavat silliq mushak tolalari va ular o'rtasida joylashgan elastik toMardan iborat. 
Tashqi qavat biriktiruvchi to'qimadan tashkil topgan. O'rta qavatdagi elastik va mushak tolalaming 
miqdoriga qarab arteriyalar uch turga bo'linadi. 
1.
 
Elastik turdagi arteriyalarga devorida elastik tolalar ko'p bo'lgan arteriyalar (aorta, o'pka poyasi) 
kiradi. 
2.
 
Mushak turdagi arteriyalarga o'rta va kichik kalibrdagi arteriyalar kiradi. Ulaming devorida 
mushak elementlari ko'p bo'lib, qisqarganda qon oqishini tezlatadi. 
3.
 
Mushak-elastik turdagi arteriyalar devorida mushak va elastik tolalar miqdori teng bo'ladi. Bu 
turga yirik arteriyalar (umumiy yonbosh, o'mrov osti, umumiy uyqu) kiradi. 
A’zolarga nisbatan joylashishiga qarab arteriyalar a’zo sirti arteriyalari va a’zo ichi arteriyalariga 
bo'linadi. Agar arteriyalaming tarmoqlari boshqa arteriya tarmoqlari bilan qo'shilsa anastomoz 
deyiladi. Agar arteriyalar to bo'lingunicha boshqa tomirlar bilan qo'shilmasa, bular oxirgi arteriyalar 
deyiladi. 
Tomirlar mikroskopik tuzilishining o'zgarishi ko'proq erta va ikkinchi bolalik davrida 
bo'lib, o'smirlik davrida ular devorining tuzilishi tarkibi ancha tekislanadi.