5-mavzu. Tabiiy resurslar, ulardan oqilona foydalanish va atmosfera muhofazasi. Reja

6.5. Tugallanmagan va tugallangan resurslar.

Foydalanilgan resuvslar asosida xomashyo resurslari zahiraviy resurslarga va yençid`nib bo'lmaydigan resurslarea0no'linadi.
Tugallanmagan resurslar. Bunday resurslarga bo',gan talab tabiiy ravishda tO'ldirishning miqdori va miqforidan sezilarli darajada oshedi r` bu ularning iste'mol qimish darajasini kamaytiradi. Tabiil ta'limning jadalligi va erlégiga qarab, zahiraviy resurslarni quyidagilarga bo'lish mõmkin:
• yangilanib bo'lmaydigan (barcha mineral resurslar0ve yer resurslari);
• qayta tiklanadigan (o'simlik va hayvojot dµnyosi resurslari);

• 
  nisbatan qayta tiklanadigan resurslar qayta tiklanadigan hajmlar istemolga nisbatan ancha kam (resurslar, yirik o'rmonlar, mintaqaviy suv resurslari).
  
• 
  tugallanmagan manbalar. Bularga quyilagilar kiradi:
  
• 
  iqlimiy resurslar (muayyan hududda joylashgan issiqlik va namlik zahiralari;
  
• 
  suv resurslari (yillik qayta tiklanadigan chuchuk suv zahiralari katta emas, shuning uchun suv resurslarini boshqarish tamoillari va sho'r dengiz suvi (dunyoda suv umumiy hajmining taxminan 98% ni, tuz poklaydigan texnologiyasi rivojlantirish), bu mavzusi resurslar tugallanmagan deb hisoblanishi mumkin);
  

noan'anaviy energiya resurslari (quyosh, shamol, dengiz to'lqinlari, geotermal (Yerning ichki energiyasi), biologik (biomass energiyasi), okean suvlarining temperatura gradyani energiyasi).
Iqlimiy resurslar: (issiqlik va namlik zaxiralari)

• 
  suv resurslari (yillik qayta tiklanadigan chuchuk suv zahiralari katta emas, lekin jahon iqtisodiyoti umumiy suv kontent 10% haqida ehtiyojlari uchun sarf, shuning uchun suv resurslarini boshqarish tamoillari va sho'r dengiz suvi (dunyoda suv umumiy hajmining taxminan 98% ni, tuz poklaydigan texnologiyasi rivojlantirish), bu mavzusi resurslari) bitmas-tuganmas, deb atash mumkin;
  

Ikkilamchi xom ashyo. Agar iste'mol jarayonidagi resurslarning katta qismi butunlay vayron bo'lsa va undan foydalanish uchun yaroqsiz bo'lib qolsa, ulardan foydalanishdan keyin yana bir qancha resurslar qayta ishlab chiqarish uchun xom ashyo sifatida xizmat qilishi mumkin - bu ikkilamchi xom ashyo.
Mineral va xom ashyo bazasining kamayishi ikkilamchi xom ashyoning o'sib borishiga sabab bo'ladi. Shunday qilib, bugungi kunda jahon po'lat ishlab chiqarishning 50% gacha bo'lgan metalni ishlab chiqaradi, bu jahon iqtisodiyotiga yuz millionlab tonna temir javhari, koks va boshqa materiallarni tejash imkonini beradi. Dunyo bo'ylab rangli metallar, qog'oz, plastmassa va h.k ishlab chiqarishda ikkilamchi xom ashyoning o'ziga xos og'irligi sezilarli.