5-mavzu. Tabiiy resurslar, ulardan oqilona foydalanish va atmosfera muhofazasi. Reja

Gidrosfera bitta. Uning birligi - Yer mantosidan kelib chiqqan barcha tabiiy suvlarning umumiy kelib chiqishi, ularning rivojlanishining birligida, yer usti uzluksizligida, jahon suv aylanish tizimidagi barcha tabiiy suvlarning o'zaro bog'liqligi.
Jahon suv aylanishi quyosh energiyasi va gravitatsiya ta'siri ostida gidrosferani, atmosferani, litosferani va tirik organizmni qamrab olgan suvning uzluksiz harakatlanishi jarayonidir. Quyosh issiqligining ta'siri ostida Yer yuzasidan suv bug'lanib, ko'pi bilan (taxminan 86%) Jahon Okeanining yuzasidan bug'lanib ketmoqda. Atmosferada bir marta suv bug'ini sovutish bilan to'ldiradi va tortish suvining ta'siri ostida yer yuzasiga yog'ingarchilik sifatida qaytadi. Yomg'irning katta miqdori okeanga qayta tushadi. Faqatgina okean va atmosfera ishtirok etgan suv aylanishi kichik yoki okeanik suv aylanishi deb ataladi. Dunyoda yoki katta suv aylanishida erlar ishtirok etadi: okean va er yuzidagi suv bug'lanishi, okean eridan suv bug'larini o'tkazish, bug'larning kontsentratsiyasi, okean va er yuzasida bulutlar shakllanishi va yog'ingarchilik.
Keyinchalik -yer osti suvlarini okeanga yer osti va yer osti oqimlari. Shunday qilib, suv aylanishiga bo'lgan okean va atmosfera ishtirok quritish Kiritilgan suv aylanishiga dunyo deyiladi.
Jahon suv aylanish jarayonida uning bosqichma-bosqich yangilanishi gidrosferaning barcha qismlarida amalga oshiriladi. Shunday qilib, yer osti suvlari yuz minglab va millionlab yillar davomida yangilanmoqda; 8-15 ming yil davomida qutbli muzliklar; Jahon okeanining suvlari - 2,5-3 ming yil; yopiq, drenajsiz ko'llar - 200-300 yil davomida, oqadigan - bir necha yil; daryolar - 12-14 kun; atmosferaning suv bug'lari - 8 kun; tanadagi suv - bir necha soat. Global suv aylanishiga barcha Yer tashqi qobiq va organizmlar ishoratlar (dengiz fan Kennish M.J. amaliy qo'llanma -. 3-ad -. CRC Ko'rgazmalar, 2001. - (Marine fan qator) -. ISBN 0849323916.)
Suvning katta qismi okeanlar va dengizlarda to'planganligiga qaramasdan, gidrosferaning faqat kichik bir qismi (0,3%) er usti suviga tegishlidir, ular Erning biosferasining mavjudligida asosiy rol o'ynaydilar.
Yuzaki suv - bu suv ta'minoti, irrigatsiya va sug'orishning asosiy manbai. Suv almashuvi zonasida umumiy suv aylanish jarayonida yangi er osti suvlari tez yangilanadi, shuning uchun ratsional foydalanish uchun ular uzoq muddat foydalanish mumkin.
Yosh Yerning rivojlanishi jarayonida gidrosfera sayyoramizning geologik tarixiga katta miqdorda suv bug'i va yer osti magmatik suvlar ajratilgan litosferaning shakllanishi vaqtida shakllandi.
Gidrosfera Yerning uzoq evolyutsiyasi va uning tarkibiy tarkibiy qismlarini ajratish davrida shakllangan. Hayot Yerdagi birinchi marta gidrosferada tug'ildi. Keyinchalik, Paleozoy davrining boshida, tirik organizmlarning erga chiqishi sodir bo'ldi va ularning qit'alardagi bosqichma-bosqich tarqalishi boshlandi. Suvsiz hayot mumkin emas. Barcha tirik organizmlardagi to'qimalarda 70-80% gacha suv mavjud.