5-mavzu: kompyuter va mobil qurilmalar operatsion tizimlari

Disklarini defregmentatsiyalash  

Qattiq 

diskda 

defregmentatsiyalash  –  bu  qattiq 

diskda  ma’lumotlarning  tartiblangan 

va  strukturalangan  xolda  saqlanishi. 

Fayllar  diskda  aniq 

ketma-ketlik  bo‘yicha 

aniqrog‘i  sektorlarga 

bo‘lingan 

maydonni 

to‘ldirish,  faraz  qiling 

qattiq  disk  bu  arxiv, 

sektorlar  esa  hujjatlar  (har  xil 

ma’lumotlar) saqlanadigan qutilardir.   

Aniq bir o‘lchamga ega bo‘lgan fayl sektordan ma’lum bir joyni egalaydi. Shunda sistema uni 

bo‘laklarga ajratadi va bu bo‘laklarni  yana ma’lum bir miqdordagi bo‘sh joylari bo‘lgan turli 

sektorlarga joylashtiradi.   

Bu fayldan foydalanish jarayonida sistema shu faylni barcha sektorlardan qidiradi. Masalan 

bitta  bo‘lakni  bir  sektordan  topib  keyin  yana  qaytadan  butun  sektorlar  bo‘yicha  ikkinchi  va 

uchinchi  bo‘laklarni  qidirib  boshlaydi  va  h.k.    Vaqt  o‘tishi  bilan  bu  bo‘laklar  soni  oshib 

boraveradi, bu jarayon juda ko‘p vaqtni oladi.  

Kompyuterda bajariladigan amallarga qarab  disklarni defregmentatsiyalash lozim. Masalan, 

turli  xildagi  hujjatlarni  o‘qish  va  taxrirlash  ishlari  uchun  diskni  bir  oyda  bir  marta  agar 

kompyuterda filmlar, video ko‘rsangiz, o‘yin o‘ynasangiz дефрегментацияlash jarayonini qisqa 

fursatda  bajarishga  to‘g‘ri  keladi.  Defregmentatsiyalash  jarayoni  diskdagi  bo‘sh  joylarning 

o‘lchamiga qarab bir necha minutdan bir necha soatgacha vaqtni oladi. Agar diskingiz 90% gacha 

to‘lgan bo‘lsa bu jarayon uzoq vaqt davom etadi, shuning uchun keraksiz faylarni o‘chirish yoki 

ularni tashqi xotiraga yozib turish talab qilinadi. 

 

 

“Очистка диска” dasturi  qattiq  diskni  tozalash  uchun foydalanuvchi  tomonidan tanlangan 

fayllarni o‘chirish uchun xizmat qiladi. Agar kompyuteringizda bir qancha disklar yoki bo‘limlar 

mavjud bo‘lsa ekranda diskni tanlash oynasi ochiladi:      

---

 

     5.7-rasm Diskni tozalash oynasi.  

Kompyuterni  ishga  tushirish  (Power)  tugmasi  bosilgandan  keyin  avtomatik  ravishda 

Microsoft Windows  operatsion tizimi yuklanishni boshlaydi.   

Agar  kompyuterda  bir  nechta  operatsion  tizim  o‘rnatilgan  bo‘lsa,  tanlash  darchasi  paydo 

bo‘ladi.  Bu  darchadan  kerakli  operatsion  tizimni  klaviaturaning  boshqaruv  tugmalari 

yordamida tanlab, enter tugmasi bosilishi bilan operatsion tizim yuklanishi davom etadi   

Agar hech bir operatsion tizim tanlanmasa, odatda 30 sekunddan keyin, kompyuterning o‘zi 

oldindan foydalanuvchi tomonidan belgilab qo‘yilgan operatsion tizimni yuklashni boshlaydi. 

Albatta,  bu  kutib  turish  vaqtini  kamaytirish  yoki  biror  bir  operatsion  tizim  tanlanmaguncha 

yuklashni  davom  qilmaslikni  foydalanuvchi  kompyuter  o‘rnatmalarida  oldindan  belgilab 

qo‘yishi mumkin.  

Windows operatsion tizimida oldingi avlodlarida bo‘lgani kabi foydalanuvchi tizimda qayd 

etilishi  mumkin.  Har  bir  foydalanuvchi  uchun  alohida  qayd  varag‘i  ochiladi  va  unda 

foydalanuvchi  o‘z  login  va  paroli,  faqat,  o‘ziga  tegishli  ish  stoli  va  dasturlari  saqlanadi. 

Foydalanuvchi  qayd  varag‘igakirish  uchun  paydo  bo‘lgan  darchada  o‘ziga  tegishli  loginni 

tanlab, parolni kiritishi va enter tugmasini bosishi lozim bo‘ladi.