5-mavzu: kompyuter va mobil qurilmalar operatsion tizimlari

Ma’lumotlarni yuqotmasdan siqish (arxivlashtirish) usuli matnli hujjatlar va dasturlarini 

(dasturlarni) saqlash va uzatishda ishlatiladi, chunki bunda ozgina ma’lumotning ham yukolishi 

uning  ma’nosini  uzgarishiga  olib  kelishi  mumkin.  Shuning  uchun  ham  bunda  ma’lumotning 

ortikchaliligini  kamaytirish  hisobiga  uni  sikishtirish  yoki  arxivlashtirish  amalga  oshiriladi. 

Masalan,  ASCII  xalkaro  kodlashtirish  usulida  xar  bir  simvolni  kodlashtirish  uchun  8  bitdan 

ajratiladi, ammo kupchilik simvollarni kamrok bitlar soni bilan kodlashtirish mumkin. Xuddi shu 

ishni  amalga  oshirish  vositasida  –  ya’ni,  kupchilik  simvollarni  kamrok  bitlar  yordamida 

---

kodlashtirgan xolda fayllarni arxivlashtirish amalga oshiriladi. Demak, samarasiz kodlashtirish 

usulidan  foydalanish  fayl  xajmini  ancha  mikdorga  oshirishga  olib  keladi.  Ma’lumotlarni 

sikishtiruvchi (arxivlashtiruvchi) dasturlar uzlarining kodlashtirish tizimlarini ishlatirshalir ham 

mumkin.  Bunda  ular  arxivlashtirilgan  faylga  yana  bir  jadvalni  ilova  kiladilar  va 

arxivlashtirishdan xolis kiluvchi (tiklovchi) dastur ushbu jadval yordamida faylni qanday kilib 

uz  xoliga  keltirishni  bilib  oladi.  Ma’lumotlarni  kayta  kodlashtirish  yordamida  arxivlashtirish 

algoritmlarini Xaffman algoritmlari deb ataladi.  

Birlamchi  faylda  tez-tez  kaytarilib  turiladigan  kismlarning  (yoki  bulaklarning)  mavjudligi 

ham ularni arxivlashtirishga imkon yaratadi.  Bu xolat matnlarda kamrok uchrasada, jadval va 

grafiklarda juda ham kup mikdorda uchraydi. Masalan agar 0 sonm 24 marta kaytarilsa yigirma 

marta noli bayt  yozishning urniga bitta nol va 20 koeffitsienti kuyish kifoya buladi. Faylni uz 

xoliga  keltiradigan  dastur  esa  bundan  foydalanib  faylning  boshlangich  kurinishini  tiklashni 

amalga  oshiradi.  Bunday  kaytarishlarni  aniqlash  asosiada  arxivlashni  amalga  oshiradigan 

algoritmlarni RLE (Run Jenght Encoding) usullarga xos algoritmlar deb ataladi.