5-мавзу. Фуқаровийлик, ФуқАРОВИЙ ОНГ ВА Фуқаровий фаоллик 345-гурух Абдурахимова Мафтуна, Aбдушарипова Шахина, Бозорова Дурдона

5-мавзу. ФУҚАРОВИЙЛИК, ФУҚАРОВИЙ ОНГ ВА ФУҚАРОВИЙ ФАОЛЛИК 345-гурух Абдурахимова Мафтуна, Aбдушарипова Шахина, Бозорова Дурдона

Режа: 1. Фуқаровийлик, мазмун-моҳияти ва асосий хусусиятлари 2. Фуқаровий онг ва унинг намоѐн бўлиш омиллари 3. Фуқаровий фаоллик ва унинг фуқаролик жамиятидаги ўрни

Фуқаровийлик бир давлатга мансубликни англаш, давлатга содиқлик ҳамда ватанпарварлик ҳисси сифатида талқин этилиши мумкин. Бунда давлатни, конституцияни, давлат рамзларини ҳурмат қилиш, давлат тузумини ва қонун устуворлигини ҳимоя қилишга тайѐрлик назарда тутилади. Фуқаровийликни инсонга ҳуқуқий, ижтимоий, маънавий ва сиёсий жиҳатдан лаёқатли эканлигини ҳис этишни таъминловчи жамловчи тушунча сифатида ҳам талқин этиш мумкин.

В.Дальнинг қайд этишига қараганда, ―фуқаровийлик фуқаролик жамиятини тузиш учун жамиятнинг онги ва билими даражасини ифода этган ҳолатдир.

Фуқаровийликнинг тугал ѐки тўкис эканлигини қуйидаги мезонлар воситасида талқин қилиш мумкин: 1. Агар фуқаровий позиция ҳали шаклланмаган, фуқаровий хусусиятлар, ўз ҳақ-ҳуқуқлари учункурашиш истаги тўлиқ намоѐн бўлмаса фуқаровийликнинг энг қуйи даражаси намоѐн бўлади. 2. Фуқаро ўз ҳақ-ҳуқуқлари учун курашишга мойил бўлса, у ҳақда ўз билим ва қобилиятини намоѐн қилишга тайѐр бўлса, бунда фуқаровийликнинг ўрта даражаси намоѐн бўлади. 3. Агар фуқарода фуқаровий хусусиятлар ҳамда фаол фуқаролик позицияси тўлиқ шаклланган, ўз ҳақ-ҳуқуқлари учун амалий ҳаракатга кириш иштиѐқи яққол намоѐн бўладиган бўлса уни юқори даражада фуқаровийлик сифатида талқин этиш мумкин.

Фуқаролик онги иқтисодий, сиѐсий, ҳуқуқий, маънавий соҳаларда меъѐрий, шакллантирувчи, йўналтирувчи, мулоқотга етакловчи сингари ранг баранг вазифаларни бажаради.

Фуқаролик онги демократик қадриятлар, идеаллар, ҳуқуқ ва эркинликлар нуқтаи назаридан шахс, жамият ва давлат ўртасидаги муносабатларни англашдан иборат.

Фуқаролик жамияти бир неча авлод алмашинувини талаб этадиган жараѐн бўлгани сингари фуқаровий онг ҳам тарихий давр мобайнида шаклланади. Ҳар бир мамлакатдаги фуқаровий онг шу мамлакатдаги ижтимоий-сиѐсий тизимнинг табиатига мос равишда шаклланади. Шу мамлакатга хос бўлган ижтимоий тизим, алоқалар ва муносабатларни акс эттиради.

Фуқаролик онги бир қатор ўзига хос хусусиятларга эга. Фуқаролик онги ижтимоий тизимнинг ўзгариши билан янгиланадиган қадриятларга мослашиб боради. Бошқа тарафдан фуқаролик онги ижтимоий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи фаол омил ҳисобланади. У фуқароларни фаол ҳаракатга бошловчи тасаввурлар билан боғлиқ бўлганлиги туфайли, жамият ўзлигининг янгиланишига, ижтимоий тараққиѐтни тезлаштирувчи омилга айланиши мумкин. Фуқаролик онги ижтимоий тараққиѐтнинг руҳий негизини яратган ҳолда жамиятнинг мустаҳкамланишига хизмат қилади.

Демократик жамиятнинг барқарорлиги демократик қадриятлар билан бойишни тақозо этади. Бу жараѐн жамиятдаги фуқароларнинг ижтимоий эркин шароитда яшашга қанчалик тайѐр эканликлари, яъни шахсларнинг фуқаровий етуклиги ва фаоллигига боғлиқ. Ўз навбатида фуқаровий етуклик ва фуқаровий мусъулият жамият аъзоларининг фуқаровий онги даражаси билан белгиланади. Айнан фуқаровий онг жамиятнинг маънавий, интеллектуал ҳамда ижтимоий-иқтисодий салоҳиятини шакллантиради.

Фуқаровийлик ва фуқаровий онгни ўрганишдан асосий мақсад фуқаролик жамиятини барпо этишда фуқаровий фаолликни ўрганишдан иборат. Зеро фуқаролик жамияти нафақат фуқаровийлик хусусиятларига эга онгли фуқаролар воситасида, балки фаол бўлган фуқаролар билан барпо этилади. Ана шу фаолликни келтириб чиқарувчи омилларни ўрганиш муҳим аҳамиятга эгадир. Зеро улар фуқаролик жамиятини барпо этишнинг умумий ва хусусий қонуниятларини англаш имконини беради.

Бирор-бир соҳадаги муаммоларни бартараф этиш имконияти нодавлат нотижорат ташкилотларида мавжуд бўлганлиги туфайли ѐшларнинг аксарияти шундай ташкилотларга аъзо бўлиб киришади. Давлатнинг сиѐсий тузилмаларида профессионал фаолиятга кириш фуқаро/ѐшлардан маълум иш тажрибаси, билим ва кўникма талаб қилса, жамоат бирлашмаларига аъзо бўлиб кириш учун иш тажриба талаб этилмайди, балки фақат қизиқишнинг ўзи етарли бўлади.

Cаволлар: 1. Фуқаровийликнинг мазмун-моҳияти нималардан иборат? 2. Фуқаровийликнинг асосий хусусиятлари ҳақида нималар дея оласиз? 3. Фуқаровий онг нима? 4. Фуқаровийонгнинг намоѐн бўлиш омиллари. 5. Фуқаровий фаоллик ва унинг фуқаролик жамиятидаги ўрни.

Эътиборингиз учун раҳмат