5-mavzu Fermentlar

Mavzu:Oddiy fermentativ jarayoni kinetikasi.

 

Reja :

Fermentlar haqidagi ta’limot va uning rivojlanish tarixi. Fermentlarning kimyoviy tabiati va tuzilishi. Fermentlarning ta’sir etish mexanizmi. Fermentlarning xossalari. Fermentlar ta’sirining qaytuvchanligi.

3e biologiya Bozorboyeva Shohida.

Fermentlar haqidagi ta’limot va uning rivojlanish tarixi.

• Fermentlar-tirik xo’jayralar tamonidan ishlab chiqarilib, shu organizmda o’tadigan barcha kimyoviy jaroyanlarni tezlashtirishda ishtirik etadigan maxsus oqsillardir. Shuning uchun ham biologik katalizatorlar deb ataladi. Fermentlar barcha tirik organizm xujayralari, to’qimalari va suyukliklari tarkibida uchraydi.
• Oddiy katalizatorlar deb-kimyoviy reaksiyalarda oz miqdorda ishtirok etib, ularni tezlashtiruvchi yoki sekinlashtiruvchi, lekin reaksiya oxirida kimyoviy jihatdan o’zgarishsiz qoluvchi moddalarga aytiladi.

Fermentlar-yani biologik katalizatorlar,oddiy katalizatorlarga o’xshashdir, lekin ular ishtirik etadigan reaksiyalarining xususiyatiga qarab bir-birlaridan farq qiladi. Oddiy katalizatorlar o’tayotgan kimyoviy reaksiyalarni tezlashtirishda ishtirok etsa, fermentlar faqatgina o’zlari ishtirok etganda yuzaga keladigan kimyoviy reaksiyalarni tezlashtiradilar.

• Fermentlar-yani biologik katalizatorlar,oddiy katalizatorlarga o’xshashdir, lekin ular ishtirik etadigan reaksiyalarining xususiyatiga qarab bir-birlaridan farq qiladi. Oddiy katalizatorlar o’tayotgan kimyoviy reaksiyalarni tezlashtirishda ishtirok etsa, fermentlar faqatgina o’zlari ishtirok etganda yuzaga keladigan kimyoviy reaksiyalarni tezlashtiradilar.

Tirik organizmda o’tadigan kimyoviy reaksiyaning tezligi organizm yashovchanligining asosiy belgilaridan biri hisoblanadi. Oddiy sharoyitda deyarli o’zgarmaydigan yoki o’zgartirish, ya’ni tarkibiy qismlariga parchalash uchun kuchli kislotalar yoki ishqorlar tasirida 110-1200 haroratda 20-24 soatlab qizdirish kerak bo’ladigan oqsil , yog’ va uglevodlar oziqa bilan hayvon organizmiga o’tganda tezda o’zgaruvchan holatga o’tib parchalanib ketadi. Oziqaviy mahsulotlarning hayvon organizmida oddiy sharoyitda 37-400 da kuchsiz ishqoriy yoki kislotali muhitda juda qisqa muddatda tarkibiy qismlarga parchalanib ketishi,yani organizmdagi oqsilanish jarayonlari uzoq yillardan buyon olimlarning diqqatini o’ziga jalb etib keldi. Tekshirishlar natijasida bu jarayonlarda qandaydir kimyoviy reksiyalarni katalizlaydigan moddalar, katalizatorlar yoki biologik katalizatorlar ishtirok etishi shart degan fikrlar paydo bo’ladi.