5-mavzu Fermentlar

 Fermentlarning tasir etish mexanizmi

• Tirik organizmlarda o’tadigan kimyoviy jarayonlar haqidagi mulohazalar ancha oldindan ma’lum bo’lsada, lekin ularni o’rganish asosan 1835-yil shved olimi Berselius « kimyoviy katalizning umumiy qoidalari » asarini yaratgandan keyin boshlandi. Berselius o’zining bu asarida kraxmalning katalitik gidrolizlanishida noorganik katalizatorlarga (sulfat kislata) nisbatan fermentlarning (amilaza) tasiri juda kuchli ekanligini kursatadi.
• Umuman fermentlarning tasirining asosiy vazifasi reaksiyaga kirishayotgan moddalarning faolligini oshirishdan iboratdir. Ma’lumki, myayan energiya (manbaiga) zahirasiga ega bo’lgan molekulalar bir-birlariga duch kelgan taqdirdagina reaksiya sodir bo’ladi. Energiya zahirasi yetarli bo’lmagan molekulalarning duch kelishi reaksiyani keltirib chiqarmaydi.

Fermentlarning xossalari

• Fermentlarda ham anorganik katalizatorlar bilan umumiylikka ega bo’lgan xos xususiyatlar bor. Jumladan fermentlar ham reaksiyadan keyin o’zgarmasdan qoladi, lekin reaksiya bo’lib o’tayotgan muhim ferment faolligiga tasir etishi mumkinligini hisobga olish kerak. Fermentlar juda oz konsentratsiyada ham tasir eta oladi. Masalen 370 harorat bozoq oshqozonining shulliq qavati fermenti renninning bir molekulasi minut davomida kazeinogenning 1000 000 ga yaqin molekulasiga ta’sir eta oladi, yani ularni uyushtira oladi.
• Fermentlar ham boshqa katalizatorlar singari tenglik konstantasiga va erkin energiyaning o’zgarishiga tasir etmaydi. Termodinamik tenglik vujudga kelganda katalizatorlar kimyoviy reaksiyalar tezligini oshiradi.
•