5-Mavzu: Ekologik ekspertiza munosabatlari qatnashchilarining huquqlari, majburiyatlari va javobgarligi Reja

Ekologik ekspertiza turlari to’g’risida tushuncha

Ekologik ekspertiza faoliyati va munosabatlarida ko’p turdagi ekologik ekspertiza shakllaridan foydalaniladi. Ular qatoriga quyidagilar kiradi.

1. 
   Davlat ekologik ekspertizasi.
   
2. 
   Jamoat ekologik ekspertizasi.
   
3. 
   Ekologik audit.
   
4. 
   Idoraviy ekologik ekspertiza.
   
5. 
   Ilmiy ekologik ekspertiza va boshqalar.
   

Davlat ekologik ekspertizasi atrof tabiiy muhit sohasida vakolatli organ tomonidan tayinlanadi. Jamoat ekologik ekspertizasi nodavlat, notijorat tashkilotlari uyushmalari, fuqarolarning tashabbusi bilan amalga oshiriladi. Ekologik audit xo’jalik va boshqa xil faoliyat ob’ekti mulkdori qaroriga asosan o’tkaziladi. Idoraviy ekologik ekspertiza tegishli idoralarning buyrug’iga muvofiq o’tkazilishi mumkin va u tegishli idoraviy struktura ichida amal qiladi. Ilmiy ekologik ekspertiza ilmiy tashkilotlar yoki oliy o’quv yurtlari tashabbusi bilan o’tkaziladi va uning xulosasi axbarot xarakteriga ega bo’ladi.

Bulardan tashqari ekologik ekspertizaning yana quyidagi maxsus turlari ham mavjud:

1) ekologik-sanitariya ekspertizasi. Ushbu yo’nalishda ekologik ekspertizaning alohida ahamiyatga ega bo’lgan ob’ekti-insonning hayoti va salomatligi bo’lib, bunda uning atrof tabiiy muhit bilan o’zaro aloqalari ekologik ekspertizadan o’tkaziladi. Ekologik-sanitariya ekspertizasining asosiy vazifasi antropogen faoliyat ta’sirida atrof muhitning zararli ta’sir ko’rsatishi bilan nson solomatligi xolati va uning o’zgarishlari o’rtasidagi sababli bog’lanishni aniqlashdan aborat. Davlat sanitariya-ekologiya ekspertizasi sog’liqni saqlash idoralarining, O’zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo’mitasi va xuquqni muhofaza qiluvchi idoralarining tashabbusiga ko’ra O’zbekiston Respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi tomonidan tayinlanadi. Bu ekspertizani o’tkazishdan maqsad atrof muhitning noqulay ta’siridan fuqarolarning salomatligiga yetkazilgan zararni aniqlash va uning tovonini to’lash masalalarining hal etishdan iborat bo’lgan printsipial muammoning yechimini topishdan iborat;

2) ekologik-normativ ekspertiza. Uning asosiy vazifasi atrof tabiiy muhit sifati, zararli moddalarning ruhsat etilgan kontsentratsiyasi, chiqindilar, oqavalar mehyori, radiatsiya ta’siri, shovqin, tebranish, magnit maydoni ta’sirining ruhsat etilgan mehyori darajasining ekologik xavfsizlik talablariga muvofiq (mos) kelishini tadqiq etishdan iborat. Bunday ekspertiza jarayonida atrof muhit sifati ko’rsatkichlarining samaradorligi inson salomatligi, uning genetik fondini muhofaza qilish nuqtai nazaridan tekshiriladi;

3) ekologik-xuquqiy ekspertiza. U mustaqil ahamiyatga ega bo’lib, uning ob’ekti qonunlar, farmonlar, xukumat qarorlari, farmoyishlari va vazirliklar, idoralar, respublika sub’ektlarining berilgan vakolatlar doirasida qabul qilgan normativ aktlari va buyruqlarini ekologik ekspertizadan o’tkazish hisoblanadi.